Page 10 - Fen Lisesi Kimya 11 | 3. Ünite
P. 10
3. ppm (parts per million=milyonda bir kısım)
Çözeltilerde bir bileşenin kütle ya da hacim yüzdesi çok küçük ise
çözelti derişimi genellikle başka birimlerle belirtilir. Örneğin 1mg/L’lik
bir çözeltinin 1litresinde çözünenin miktarı 0,001 g’dır. Bu kadar sey-
reltik bir çözeltinin yoğunluğu ile suyun yoğunluğu hemen hemen ay-
nıdır.1000 g çözeltide 0,001 g çözünen içeren bir çözeltinin derişimi
Bilgi Kutusu ile 1 000 000 g çözeltide 1 g çözünen içeren bir çözeltinin derişimi ay-
nıdır. Böyle bir çözeltinin derişimini milyonda bir kısım (ppm) şeklinde
Milyonda bir kısım: Bir in-
belirtmek daha doğru olur.
sanın kafasında ortalama
Derişimlerin çok küçük olduğu hassas ölçümlerde derişim birimi
10 000 saç kökü vardır. Yani
olarak kütlece yüzde derişim yerine ppm kullanılır. Özellikle havayı
milyonda bir kısım 100 insan-
kirleten karbon dioksit, suda çözünmüş iyon derişimleri ve ilaçlardaki
da bulunan toplam saç kö-
etken madde derişimleri ppm ile verilir.
künden bir tanesidir.
1 ppm, 1 kg çözeltide veya çözücüde çözünenin miligram miktarıdır.
Çözücü olarak su kullanılmışsa suyun özkütlesi 1 g/mL olduğundan
suyun hacmi yerine kütlesi de alınabilir.
mg çözünen mg çözünen g çözünen
ppm = , ppm = , ppm = . 10
6
kg çözelti 1L çözelti g çözelti
formülleri ile hesaplanır.
Örnek
2 +
2 +
1 litre suda 2 mg Ca iyonu çözündüğünde çözeltideki Ca iyonu-
nun derişimi kaç ppm olur?
Çözüm
Sulu çözeltilerde katı maddeler çözündüğünde suyun hacminde önem-
li değişme olmadığından çözelti hacmi yerine suyun hacmi alınır.
mg çözünen 2 mg
ppm = ppm = = 2 ppm olur.
1 L çözelti 1 L su
4. Mol Kesri
Buhar basıncı gibi bazı fiziksel özellikler ile çözelti derişimi arasın-
daki bağıntılar incelenirken bütün çözelti bileşenlerinin mol temeline
dayalı bir birimle belirtilmesine gereksinim duyulur. Bu amaçla çözelti
derişimini belirtmek için mol kesri kullanılır. Bir çözeltideki bileşenin mol
sayısının, çözeltideki bileşenlerin mol sayılarının toplamı oranına o bile-
şenin çözeltideki mol kesri denir. Mol kesri bir oran olduğu için birimsizdir
ve X ile gösterilir.
174 KİMYA 11. SINIF
