Page 26 - Fen Lisesi Kimya 9 | 1. Ünite

OKUMA PARÇASI

NOBEL KİMYA ÖDÜLLERİ

Alfred Nobel, kimya bilim alanına büyük hizmetler sunmuş, birkaç dil bilen çok üret-
ken bir bilim insanıdır. Geliştirdiği kimyasal patlayıcıların (TNT ve TNG) test ve
deneyleri sırasında kardeşini kaybetmiştir.
Bu patlayıcı kimyasalları macun hâline getirerek geliştirdiği ürüne Yunancada dy-
namis (güç) anlamına gelen “dinamit” adını vermiş, silindirik lokumlar hâline geti-
rerek ürettiği dinamit patlayıcısının; madencilik, raylı ulaşım, sulama kanalları, ka-
rayolu yapımı ve daha birçok alanda çok büyük işlevleri olmuştur. İlk Nobel ödülleri
1901 tarihinde verilmeye başlanmıştır. Nobel ödülleri Alfred Nobel’in vasiyeti üzerine beş
kategoride verilir. “Kimya, fizik, fizyoloji veya tıp alanlarında en önemli icadı gerçekleştiren kişilere;
Nobel Bilim Ödülleri bu bilimlerin adları ile verilmektedir. Edebiyat alanında ise, bir idealist eğilimi en
farklı şekilde ifade eden eserin yazarına Nobel Edebiyat, ulusların barış içinde yaşaması, ordular arası
savaşların sayısının azaltılması, barış kongrelerinin yapılması ve yaygınlaştırılması için en çok çalışan
kişilere Nobel Barış Ödülü verilir.
Nobel Kimya Ödülü, 2015 yılında Prof. Dr. Aziz Sancar tarafından kazanılmış ve bu ödül ülkemiz
adına büyük onur vesilesi olmuştur. Prof. Sancar’ın insanlığa armağan ettiği bu bilimsel ödül, genç Türk
bilim insanlarını heveslendirecek ve onları daha iyi çalışmalar yapmaya sevk edecektir.
Nobel Kimya Ödülü, Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta İsveç Kraliyet Bilimler Aka-
demisi tarafından verilir. Nobel Kimya Ödülü alan ve kimya alanında adını sıkça duyduğumuz bilim
insanları ve onların yaptığı çalışmalar şunlardır:
■ İlk Nobel Kimya Ödülü’nü Hollandalı Jacobus Henricus Von’t Hoff, çözeltilerdeki kimyasal dinamik ve
osmoz basıncı kanunlarını keşfi,

■ Alman Hermann Emil Fisher, şeker ve pürin sentezi üzerine yaptığı çalışmalar,
■ Yeni Zelandalı Ernest Rutherford, elementlerin parçalanması ve radyoaktif maddelerin kimyası üze-
rine yaptığı çalışmalar,

■ Fransız Victor Grignard; Grignard reaktifinin keşfi,
■ Alman Fritz Haber; Haber Bosch yöntemiyle amonyak sentezi,

■ Alman Walther Hermann Nernst; termokimya üzerine yaptığı çalışmalar,
■ Polonya asıllı Fransa vatandaşı Marie Curie; Radyum ve Polonyum ele
mentlerinin keşfi (Resim 1.47),
■ Fransız İrene Joliot Curie; yeni radyoaktif elementlerin sentezi ve keşfi,

■ ABD’li Linus Pauling; kimyasal bağların doğası üzerine yaptığı çalışmalar.

Resim 1.47: Marie Curie

BİLGİ KUTUSU

2016 Nobel Kimya Ödülü
Sauvage (Sivar), Stoddart (Stadırt) ve Feringa (Firinga) isimli üç bilim insanı, moleküler makinelerin
sentezi ve tasarımı alanında yaptığı çalışmalar nedeniyle 2016 Nobel Kimya Ödülü’ne layık görüldü.
Ödül sahipleri moleküler boyutta küçük makineler sentezleyip kimya alanında çığır açtılar. Bu bilim
insanları tarafından gerekli enerjiyi aldıklarında bir görevi yerine getiren saç telinden bin kat daha ince
ve hareketi kontrol edilebilen küçük makineler geliştirildi.

38 39