Page 10 - Fizik 10 | 1. Ünite

1. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA

1.2.1. Elektrik Akımı, Direnç ve Potansiyel Farkı

Arasındaki İlişki

Günlük hayatta kullanılan elektr�kl� c�hazların heps�nde d�renç
R (Şek�l 1. 6: a) vardır. D�rençler�n kullanım amaçları b�rb�r�nden farklıdır.
Örneğ�n d�rençler lambalarda aydınlatma, ütüde ısıtma amacıyla kulla-
nılır. B�r elektr�k devres�nde kullanılan üreteç (Şek�l 1. 6: b) �letkendek�
a)
elektr�k yükler�n� hareket ett�r�p akımın oluşması �ç�n gerekl� potans�yel
farkı sağlar. Anahtar (Şek�l 1. 6: c) �se akımın kontrol ed�lmes�n� sağlar.
Anahtar kapatıldığında �letken �çer�s�nde akım geçerken açıldığında
V akım kes�l�r.
b)
Üreteç, lamba, anahtar ve bağlantı kablolarından oluşan bas�t elektr�k
devres� Şek�l 1. 7: a’da, devren�n şemat�k görünümü �se Şek�l 1. 7: b’de
ver�lm�şt�r.
Anahtar D�renç
c)

Şek�l 1.6: Bas�t b�r elektr�k
devres�nde kullanılan devre
1 Anahtar
elemanlarının şemat�k göster�m�: 0
a) D�renç, b) Üreteç, c) Anahtar Üreteç

a) b)
Şek�l 1.7: a) Bas�t elektr�k devres� b) Bas�t elektr�k devres�n�n
şemat�k göster�m�
Anahtar açıkken devrede elektr�k akımı oluşmaz. Anahtar kapatıldı-
ğında üretec�n uçları arasındak� potans�yel farkı, devrede akım oluştu-
rur ve lamba ışık ver�r.
Elektr�k devres�nde �k� nokta arasındak� potans�yel farkı ölçmeye yara-
yan devre elemanına voltmetre den�r (Görsel 1.4).
Voltmetren�n özell�kler� aşağıda ver�lm�şt�r.
1. Uçları arasındak� potans�yel farkı ölçülecek olan devre elemanına
paralel bağlanır (Şek�l 1.8).
2. Bağlandığı �k� nokta arasındak� potans�yel farkını ölçer.
3. İdeal b�r voltmetren�n �ç d�renc� çok büyük olduğundan devreye
ser� olarak bağlandığında devren�n de d�renc� çok büyük olur. Bu
Görsel 1.4: Voltmetre
durumda devreden, �hmal ed�leb�lecek kadar küçük akım geçer ve
voltmetreye ser� bağlı devre elemanları çalışmaz (Şek�l 1.9).

Voltmetre
 S�mülasyon V
R V

V V
Bas�t elektr�k devres�n�
karekoddan yararlanarak Şek�l 1.8: Devre elemanına paralel Şek�l 1.9: Devre elemanına ser�
�nceley�n�z. bağlı voltmetre bağlı voltmetre

22 10. SINIF FİZİK