Page 16 - Fizik 10 | 1. Ünite

1. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Dirençlerin Bağlanması

Elektr�kl� devrelerde çok sayıda d�renç kullanılır. D�rençlerden oluşan
s�stemlerde b�rden fazla d�renc�n yaptığı etk�y� tek başına yapab�len
d�rence eşdeğer d�renç den�r. Eşdeğer d�renç R sembolüyle gös-
eş
ter�l�r.
Elektr�k devres�nde d�rençler, ser� ve paralel olmak üzere �k� ayrı şek�lde
bağlanab�l�r.
1. Seri Bağlama
Elektr�k devres�nde ya da devre parçasında d�rençler�n uç uca gele-
cek şek�lde b�rleşt�r�lmes�yle oluşan bağlama şekl�ne ser� bağlama
den�r. Lamba, d�rençl� b�r devre elemanıdır. Lambaların ser� bağlandığı
Şek�l 1.15’tek� devren�n şemat�k göster�m� Şek�l 1.16’dak� g�b�d�r.
V
D�rençler ser� bağlandığında üzerler�nden geçen akım ş�ddetler� eş�t
büyüklükted�r. Potans�yel farkları �se d�rençler�n büyüklüğü �le doğru
Şek�l 1.15: Ser� bağlı lambalar orantılı olarak paylaşılır. D�rençler�n uçları arasındak� potans�yel fark-
larının büyüklüğü V , V ve V �se (Şek�l 1.16) Ohm Yasası’ndan
2
3
1
R 1 R 2 R 3 V = Ι $ R ⇒ V = Ι $ R , V = Ι $ R ve V = Ι $ R olarak bulunur.
2
3
2
1
3
1
I Ι Ι Ι D�rençler�n uçları arasındak� potans�yel farklarının toplamı �ç d�renc�
önems�z üretec�n potans�yel farkına eş�tt�r. Bu durumda
V V V
V = V + V + V olur. Potans�yel farkı değerler� yer�ne konulduğunda
1 2 3
2
3
1
Ι $ R = Ι $ R + Ι $ R + Ι $ R 3
2
eş
1
eş
V R = R + R + R bağıntısı bulunur.
1
2
3
Şek�l 1.16: Ser� bağlı d�rençler�n Genelleme yapılırsa n tane d�renc�n ser� bağlı olduğu devrede eşdeğer
şemat�k göster�m� d�renç
R = R + R + ... + R n bağıntısı �le hesaplanır.
1
eş
2
 Örnek
D�renç değerler� ver�len devre parçasında K-L noktaları arasın-
2 X 3 X 4 X
dak� eşdeğer d�renç kaç X’dur?
K L
 Çözüm
K-L noktaları arasındak� d�rençler b�rb�r�ne ser� bağlıdır. Buna göre
R = R + R + R = R = 2 + 3 + 4 = 9 X’dur.
eş
3
2
1
eş
 Örnek
Kes�t alanları ve boyları şek�lde ver�len X, Y ve Z �letken teller� aynı
A , A 2, maddeden yapılmıştır.
X Y 2A X �letken tel�n�n d�renc� R �se devren�n eşdeğer d�renc� kaç R’d�r?
Z ,
 Çözüm
,
V R = $ρ A = R �se R = $ρ 2, = 2R ve R = $ρ 2 , A = R olur. D�renç-
A
Y
X
Z
2
ler ser� bağlı olduğundan R = R + R + R = R + 2R + R = 7 2 R
Z
2
X
Y
Eş
bulunur.
28 10. SINIF FİZİK