Page 3 - Fizik 10 | 2. Ünite

1. BÖLÜM: BASINÇ

2.1.1. Basınç ve Basınç Kuvveti Kavramlarının

Katı, Durgun Sıvı ve Gazlarda Bağlı Olduğu
Değişkenler

B�s�klet ve otomob�l g�b� bazı taşıtların tekerlekler�ne hava basıldıkça
tekerlekler�n ş�şmes� nasıl açıklanır?

Karda yürürken ayakkabıların altına gen�ş yüzeyl� altlıklar neden takılır?

Alta doğru �n�ld�kçe baraj duvarları neden kalınlaşır? (Görsel 2.1)

Su altında uzun süre kalan dalgıçların (Görsel 2.2) su yüzey�ne hızla
çıktıklarında “vurgun yeme” den�len b�r rahatsızlık geç�rmeler�n�n
sebeb� ned�r?

Görsel 2.1: B�ngöl Yukarı Kaleköy
Barajı duvar �nşaatı

Şek�l 2.1: İk� parmak arasında sıkıştırılan kurşun kalem

Başparmak �le �şaret parmağı arasına alınan kurşun kalem haf�fçe
sıkıştırıldığında (Şek�l 2.1) Newton’ın etk�-tepk� yasası gereğ� �k� par-
mağa da eş�t büyüklükte kuvvet etk� eder. Ancak �şaret parmağında
kalem�n ucunun oluşturduğu acı, başparmakta oluşan acıdan daha
fazladır. Bu olayın sebeb� basınçtır.

B�r�m yüzeye d�k olarak etk� eden kuvvet�n büyüklüğüne basınç, yüze-
y�n tamamına etk� eden d�k kuvvete �se basınç kuvvet� den�r. F büyük- Görsel 2.2: Su yüzey�ne hızla çıkan
lüğünde b�r kuvvet, yüzey alanı A olan b�r yüzeye etk� ederse (Şek�l 2.2) dalgıçlar
b�r�m yüzeye etk� eden d�k kuvvet

Basn kuvvetiýç
ýç Kuvveti
ýç =
Basn
Basn ýç = Basn ü P = F bağıntısıyla �fade ed�l�r. F
Yzey alaný
Yzey Alan
A
ü
2
SI’da basınç kuvvet�n�n b�r�m� N ve yüzey alanın b�r�m� m d�r. Basıncın
2
b�r�m� �se Pascal (Pa) olup 1 Pa = N/m d�r. Kuvvet vektörel b�r büyüklük
olmasına rağmen basınç skaler b�r büyüklüktür. A
Şek�l 2.2: Yüzeye etk� eden
Katıların Basıncı basınç kuvvet�
Kayak takımları neden uzun ve gen�şt�r? Kayak takımları daha kısa
olsaydı y�ne rahatlıkla kayılab�l�r m�yd�? Buna göre katı basıncı �le yüzey
alanı arasındak� �l�şk� �ç�n, katı basıncı yüzey alanı �le ters orantılıdır,
den�leb�l�r m�?

10. SINIF FİZİK 71