Page 17 - Fizik 11 - 1. Ünite - 1. Bölüm

KUVVET VE HAREKET

1.2. BAĞIL HAREKET

Görsel 1.2: Belediye otobüsünde seyahat eden insanlar
Hareket hâlindeki belediye otobüsünde bulunan bir yolcu, dışarıya baktığında binaları, kaldırım taşlarını, du-
rakta otobüs bekleyen insanları hareketli; otobüsün içindeki diğer yolcuları durgun görür (Görsel 1.2). Otobüs-
ten indiğinde ise otobüsteyken hareketli gördüğü insanların ve nesnelerin durgun olduğunu görür. Bu durum-
da bir cismin aynı anda farklı hızlara sahip olduğu söylenebilir mi?

? Görsel 1.3’teki yönlerde hareket eden A ve B araçlarının sürücülerine ve yol kenarında
duran kişiye ağacın hareket edip etmediği sorulursa her biri nasıl cevap verir?

B

A V B

V A

Görsel 1.3: Yere göre hareketli ve hareketsiz gözlemciler
Görsel 1.3’teki gibi yatay düz bir yolda A ve B araçları birbirlerine doğru hareket ederken bir kişi de yol kenarında
durmaktadır. Yol kenarında duran kişiye sorulduğunda, ağacın durgun olduğunu söyleyecektir. Araçların sürü-
cüleri ise ağacın kendilerine göre zıt yönde hareket ettiğini ifade edeceklerdir. Kişi durduğu yerden, sürücüler
ise belirli bir hızla ve belirli bir yöne doğru ilerleyen araçların içinden gözlem yapmaktadırlar. Gözlemlerinin
farklı olmasının sebebi, farklı referans sistemlerinde bulunmalarıdır.

Cisimlerin hareketlerinin veya hızlarının tanımlanması, seçilen referans sistemine göre farklılık gösterebilir. Bir
cismin herhangi bir referans sistemindeki gözlemciye göre hareketine bağıl hareket, sahip olduğu hıza ise ba-
ğıl hız denir. Araçların hızlarını anlatmak için kullanılan ifadelerde, referans sistemi olarak yerküre seçilmiştir.
Örneğin “Araba 60 km/h’lik hızla gitmektedir.” dendiğinde arabanın yere göre hızının büyüklüğü anlatılmaktadır.

29 29