Page 18 - Fizik 11 - 1. Ünite - 1. Bölüm

KUVVET VE HAREKET

A) SABİT HIZLI İKİ CİSMİN BİRBİRİNE GÖRE HAREKETİ

Aynı yönde sabit hızla hareket eden sistemlerde bulunan gözlemciler birbirlerinin hızlarını sahip oldukları hız-
lardan farklı görebilir. Bunun sebebi her birinin referans sisteminin farklı olmasıdır.

K
V K

L V L

Şekil 1.19: Aynı yönde sabit hızla hareket eden araçlar

Şekil 1.19'daki gibi yere göre V ve V sabit hızlarıyla aynı yönde hareket eden araçlardan K aracındaki göz-
L
K
lemci, L aracının
V = V ise durgun olduğunu
K
L
V > V ise geriye doğru gittiğini
K
L
V < V ise ileriye doğru gittiğini görür.
K
L
L aracının K’deki gözlemciye göre hızının yani bağıl hızının yönü ve büyüklüğü vektörel işlemler yardımıyla
bulunur. Bağıl hız bulunurken önce gözlemci ve gözlenen belirlenir. Ardından gözlemci ve gözlenenin yere
göre hız vektörleri belirlenir. Bağıl hız, gözlenen cismin yere göre hızından gözlemcinin yere göre hızı vektörel
olarak çıkarılarak

-
V bağıl = V gözlenen V gözlemci
ifadesi ile bulunur. Elde edilen bağıl hız vektörü, L aracının K’deki gözlemciye göre hızının yönünü ve büyüklü-
ğünü ifade eder.

9. ÖRNEK

Yere göre hızının büyüklüğü sabit 15 m/s olan
K V K = 15 m/s K aracı ile 10 m/s olan L aracı aynı yönde hare-
ket etmektedir.

K aracının L’ deki gözlemciye göre hızı nedir?
L V L = 10 m/s

ÇÖZÜM
K aracının L aracına göre hızı sorulduğu için K aracı gözlenen, L aracı ise gözlemcidir.

ifadesinden
V bağıl = V gözlenen - V gözlemci
= V - = V + - ) = 15 - 10 = 5 m/s olur.
( V ( V
V bağıl K V ( V bağıl K L bağıl
L
V K = 15 m/s
Vektörel olarak bağıl hızın gösterimi yapılırsa şeklinde olur.
V bağıl = 5 m/s - V L
K aracının L aracındaki gözlemciye göre hızı, L ile aynı yönde ve 5 m/s’dir.

30