Page 61 - Fizik 11 - 1. Ünite - 1. Bölüm

KUVVET VE HAREKET

A) BİR BOYUTTA SABİT İVMELİ HAREKET GRAFİK VE DENKLEMLERİ

? Hangi durumlarda bir boyutta sabit ivmeli hareket yapılabilir?

Araba, tramvay, uçak gibi araçlar ivmeli hareket yapabilir. Yüksek bir yerden denize atlayan yüzücünün, kal-
kış ve duruşu sırasında asansörün, yukarıya doğru atıldığında çıkış ve iniş yapan topun hareketi de ivmelidir.
Hareketlinin konum, hız ve ivmesinin zamana bağlı olarak çizilen grafiklerinin incelenmesi, hareket türlerinin
anlaşılmasını kolaylaştırır. Aynı zamanda bu grafiklerle hareket denklemlerine ulaşılarak hareketin analiz edil-
mesini sağlar.

Cisimler, doğrusal bir eksen üzerinde farklı yönlerde hareket edebilir ve cisimlerin hareket şekline göre yer de-
ğiştirme, hız ve ivmelerinin yönleri farklılık gösterebilir. F = m . a ifadesine göre bir cisme uygulanan kuvvet
ile cismin ivmesi her zaman aynı yönlüdür. Ancak kuvvet, hız ve yer değiştirmeyle farklı yönde olabilir. Cisme
uygulanan net kuvvetin yönü, cismin hareketi yönünde ise cisim hızlanır; hareketine ters yönde ise yavaşlar. Bir
cismin kuvvet, ivme, hız ve yer değiştirmelerinin yönleri Şekil 1.35’te gösterilmiştir.

0
0
a - V = 0 V = 0 a
F - F
(-) (+) (-) (+)
-∆ x ∆ x
Durgun hâlden negatif yönde hızlanan cisim Durgun hâlden pozitif yönde hızlanan cisim

- V V
a - a

F - F
(-) (+) (-) (+)
-∆ x ∆ x
İlk hızı negatif yönde olan ve hızlanan cisim İlk hızı pozitif yönde olan ve hızlanan cisim

- V V
a a -
F F -
(-) (+) (-) (+)
-∆ x ∆ x
Negatif yönde yavaşlayan cisim Pozitif yönde yavaşlayan cisim

Şekil 1.35: Cisimlerin kuvvet, ivme, hız ve yer değiştirmelerinin yönleri

73 73