Page 69 - Fizik 11 - 1. Ünite - 1. Bölüm

KUVVET VE HAREKET

46. ÖRNEK

Doğrusal bir yolda x = 0 konumundan harekete başlayan aracın hız-zaman grafiği şekildeki gibidir.

V (m/s)

20
10
0
4 8 12 16 t (s)
-10

-20

Buna göre
a) Aracın 16 s sonraki yer değiştirmesi kaç m olur?
b) Aracın tüm hareketine ait konum-zaman grafiğini çiziniz.
c) Aracın ilk hareketi 20 m konumundan başlamış ise konum-zaman grafiğini çiziniz.

ÇÖZÜM

a) Hız-zaman grafiğinde grafik ile yatay eksen arasında kalan alan, yer değiştirmeyi verir. Grafikte
farklı hareket durumları için yer değiştirmeler Dx 1 , Dx 2 , Dx 3 ve Dx 4 olarak gösterilmiştir. Yer değiş-
tirmelerin cebirsel toplamı, toplam yer değiştirmeyi verir. Buna göre
(10 + 20 )4
V (m/s) D x 1 = 2 = 60 m
Dx 2 = 20 . 4 = 80 m
20
20 $ 4
10 D x 3 = = 40 m
∆x 1 ∆x 2 ∆x 3 2
0 - 20 $ 4 40 m
4 8 12 16 t (s) D x 4 = 2 =-
∆x 4
-10
Dx = 60 + 80 + 40 - 40
-20
Dx = 140 m olur.

b) Araç; 0-4 s arasında (+) yönde düzgün hızlanan x (m)
hareket, 4-8 s arasında (+) yönde sabit hızlı ha- 40 m 180
reket, 8-12 s arasında (+) yönde düzgün yavaş- 140
layan hareket ve 12-16 s arasında (–) yönde düz- 80 m
gün hızlanan hareket yapar. Buna göre aracın 60
hareketine ait konum-zaman grafiği şekildeki 60 m
gibi olur. 0 4 8 12 16 t (s)

x (m)
c) Aracın başlangıcının 20 m konumunun olması 200
0-4s, 4-8 s, 8-12 s ve 12-16 s arasındaki hareke- 40 m 160
tinde değişiklik oluşturmaz. Yalnız başlangıç ko- 80 m
numunu değiştirir. Buna göre aracın hareketine 80
ait konum-zaman grafiği şekildeki gibi olur. 60 m
20
0 4 8 12 16 t (s)

81 81