Page 49 - Fizik 12 | 1.Ünite
P. 49

5. BÖLÜM: KEPLER KANUNLARI







                                                         Gezegen
                                  O
                         R                         R
                          M�n                       Max
                                Güneş



                              Şekil 1.28: Gezegen�n Güneş’e
                            en yakın ve en uzak olduğu konumlar

            Güneş etrafında dolanan gezegenin (Şekil 1.28) Güneş’e olan ortalama
            uzaklığına ortalama yarıçap denir. R  ile gösterilen ortalama yarıçap
                                             Ort

                 R Ort =  R Max +  R Min  bağıntısıyla bulunur.
                          2
                                                     3
            Periyotlar kanununa göre  R 3 2 =  , 3367 10 18   m 2  ye eşittir.
                                              $
                                    T               s
            Güneş etrafında ortalama R , R  ve R  yarıçaplı yörüngelerde dolanan
                                     1
                                             3
                                        2
            gezegenler için periyotlar kanunu
              R 3 1  R 3 2  R 3 3  sabit  şeklinde ifade edilir.
              T 1 2 =  T 2 2 =  T 3 2 =


            Gökyüzü, insanlığın  ilgisini hep çektiği için Kepler’den önce de bir-
            çok  bilim insanı gökyüzüyle ilgili çalışmalar yapmıştır. 15. yüzyılda
            Semerkant’ta kurduğu rasathanede gökyüzünün haritasını çıkararak
            “Zic-i Uluğ” denilen yıldız kataloğunu oluşturan Uluğ Bey bunlardan
            biridir. Bu katalog Batlamyus’un (MS 85-165) uzun yıllar evrenle ilgili
            gözlemleriyle oluşturduğu evren modeli, ölçüm cetvelleri ve yıldız kata-
            loğundan çok daha kapsamlı olduğu için sonraki dönemlerde bilim
            insanlarının rehberi olmuştur. Uluğ Bey’in yıldız kataloğundan yararla-
            narak oluşturduğu Gürgani Takvimi ise dönemin bilimsel tek takvimidir.


            Uluğ Bey’in öğrencisi olan Ali Kuşçu yaptığı çalışmalarda Ay’ın hari-
            tasını çıkarmış ve Ay’ın yüzeyi ile ilgili bilgileri detaylı olarak ortaya
            koymuştur.  Farsça  kaleme  aldığı  “Risaletün  Fi’l  Hey”  (Astronomi
            Risalesi) adlı eserinde Dünya’yı yuvarlak olarak çizmiş ve Dünya yüze-
            yinde Türklerin yaşadığı bölgeleri göstermiştir. “Risaletü’l Fethiye” adlı
            eserinde de gök cisimleri ile yeryüzü arasındaki uzaklıklara değinmiştir.


            1609  yılında  kendi  teleskobunu  yapan  Galileo  Galilei  (Galileo
            Galile-1564-1642)  teleskobuyla  yaptığı  incelemelerde  Samanyolu
            Galaksisi’nde sönmüş yıldızlar olduğunu gözlemlemiştir. Yıldızların ışık
            yaydığı hâlde gezegenlerin ışık yaymadığını ve Güneş’in yüzeyinde
            lekeler olduğunu keşfetmiştir. Yaptığı çalışmalarla Kopernik’in Güneş
            merkezli sistem teorisini destekleyen sonuçlar elde etmiştir.






                                                                                        12. SINIF FİZİK     63
   44   45   46   47   48   49   50   51   52   53   54