Page 23 - Fizik 9 | 1.Ünite

Temel ve Türetilmiş Büyüklükler
1. Temel Büyüklükler

Kendisinden başka bir niceliğin ölçülmesine gerek olmadan ifade
edilen büyüklüklere temel büyüklük denir. Uzunluk, kütle, zaman,
sıcaklık, akım şiddeti, ışık şiddeti ve madde miktarı olmak üzere
yedi temel büyüklük vardır. Temel büyüklüklere ait bazı bilgiler Tablo
1.1.1’de verilmiştir.

Tablo 1.1.1: Temel büyüklükler
Temel SI Birim
Büyüklükler Sembolü Sembolü SI Birimleri Örnek Ölçme Aracı
Uzunluk I m metre şerit metre

Kütle m kg kilogram eşit kollu terazi

Zaman t s saniye kronometre

Sıcaklık T K kelvin termometre

Akım Şiddeti i A amper ampermetre

Işık Şiddeti I cd kandela fotometre

Madde Miktarı n mol mol -

2. Türetilmiş Büyüklükler

Nicel gözlemin sonucu, birden fazla temel büyüklük kullanılarak
ifade ediliyorsa büyüklük türetilmiş büyüklük adını alır. Türetilmiş
büyüklükler birden fazla temel büyüklüğün ya da birimin kullanıldığı
büyüklüklerdir. Alan, hacim, kuvvet ve ivme gibi büyüklükler türetil-
miş büyüklüklere örnek olarak verilebilir. Türetilmiş büyüklüklerden
bir kısmına ait bilgiler Tablo 1.1.2’de verilmiştir.

Tablo 1.1.2: Türetilmiş büyüklüklere örnekler

Türetilmiş SI Birim
Sembolü SI Birim Adı Birimin Açık Hâli
Büyüklükler Sembolü
Kuvvet F N Newton kg.m/s 2
Sürat v m/s metre/saniye m/s

2
Enerji E J Joule kg.m /s 2
Basınç P Pa Pascal N/m 2

Elektrik Yükü q C Coulomb A.s

… … … … …

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 35