Page 21 - Fizik 9 | 4.Ünite

Sabit hızla yukarı yönde hareket etmekte olan cisme ağırlı-
ğına eşit büyüklükte, zıt yönde bir kuvvet uygulandığında cisim
Şekil 4.2.2 aʼdaki gibi yukarıya doğru sabit hızla yer değiştirme ya-
par.
F
Hareket
yönü

mg

h h
Hareket
yönü

mg
Şekil 4.2.2 (a): Yer çekimine karşı yapılan iş Şekil 4.2.2 (b): Yer çekimin yaptığı iş

Yukarı doğru yer değiştiren cisimlerin potansiyel enerjileri artar-
ken belirli bir yükseklikten Şekil 4.2.2 bʼdeki gibi bırakılan cisimlerin
potansiyel enerjisi azalır.

Cisimler yukarı doğru hareket ettirildiğinde yer çekimine karşı iş
yapılmış olur. Yüksekten bırakılan cismin yere düşmesini sağla-
yan kuvvet yer çekimidir. Bu durumda cisim üzerinde işi yapan
kuvvet, yer çekimi kuvveti olur.

örnek soru çözüm

K ve L cisimlerinin kütleleri ve yer düzlemine Potansiyel enerjinin matematiksel modeli
olan yükseklikleri şekilde verilmiştir. PE=mg.h şeklindedir.Potansiyel enerjinin
büyüklüğü kütle, yer çekimi ivmesi ve yük-
seklikle doğru orantılıdır. Yandaki şekile göre
h sorunun çözümü için değişkenler incelendi-
m ğinde,
K h
L cisminin kütlesi, K cisminin kütlesinin üç ka-
h tıdır. Yalnızca kütleler karşılaştırıldığında Lʼnin
3m potansiyel enerjisi, Kʼnin potansiyel enerjisinin
L h
üç katı olur.
h Aynı ortamda bulunan kütlelere etki eden yer
Yer
çekimi ivmesi aynıdır.
K cisminin yerden yüksekliği, L cisminin yer-
K ve L cisimlerinin potansiyel enerjileri sırasıyla
den yüksekliğinin üç katıdır. Yalnızca yüksek-
PE ve PE olmak üzere, aralarındaki büyüklük
K L likler karşılaştırıldığında ise Kʼnin potansiyel
ilişkisi nedir?
enerjisi Lʼnin potansiyel enerjisinin üç katı
olur.
Buna göre PE =mg.3h=3mg.h ve PE =3mg.h
K L
olduğu görülür. PE ile PE arasındaki büyük-
K L
lük ilişkisi
PE =PE şeklinde olur.
K L

ENERJİ 181