Page 23 - Fizik 9 | 4.Ünite

Bazı hayvanlar da yer çekimi potansiyel enerjisinden faydalana-
rak yiyeceklerini yenebilecek hâle getirirler. Karganın cevizini yük-
sekten sert zemine atması bu duruma örnek verilebilir. Karga, attığı
cevizin kırılmadığını gördüğü takdirde daha yükseğe uçar ve cevizi
o yükseklikten bırakır.

örnek soru çözüm

Referans noktası yer seviyesi kabul edilen bir Referans noktası yer seviyesi olarak kabul
sistemde A ve B kürelerinin konumları şekilde- edildiğine göre A küresinin potansiyel ener-
ki gibidir. jisi sıfırdır. Yer seviyesinin altında bulunan B
A küresinin potansiyel enerjisi ise negatif değer
Yer seviyesi
alır. Matematiksel büyüklük olarak karşılaş-
tırma yapıldığında Aʼnın potansiyel enerjisi
E , Bʼnin potansiyel enerjisi E olmak üzere
A B
aralarındaki ilişki
B
E >E olur.
A B
Buna göre A ve B kürelerinin yer seviyesi-
ne göre potansiyel enerjileri arasındaki ilişki
nedir?

SIRA SİZDE 14

PE =100 J
Merdiven basamakları üzerindeki özdeş cisim- 6
lerin bazı noktalardaki potansiyel enerjileri şe- PE =__ _
5
kilde verilmiştir. PE =__ _
4
Buna göre şekilde boş bırakılan yerleri uygun PE =__ _
3
değerlerle doldurunuz (Basamaklar eşit yük-
PE =__ _
sekliktedir.). 2
PE =50 J
1

2. ESNEKLİK POTANSİYEL ENERJİSİ

Bir kuvvet etkisinde şekli değiştirilen ve kuvvet ortadan kaldırıldı-
ğında tekrar eski hâline geri dönebilen cisimlere esnek cisim denir.
Görsel 4.2.3ʼteki gibi yaylar bu cisimlere verilebilecek en bilinen ör-
neklerdendir.
Koşu veya yürüyüş için özel tasarlanmış kauçuk ta-
banlı bir spor ayakkabı giyip adımınızı her attığınızda
ayakkabının kauçuk tabanı yere doğru sıkışacak ve aya-
ğınızı yerden kaldırdığınız an sizi yukarı doğru itecektir.
İçinde yay bulunan bir tükenmez kalemin açma-kapama
düğmesini sıranıza bastırıp elinizi kalemden çektiğiniz an
kalem fırlayacaktır. Kauçuk taban ve tükenmez kalemde-
ki yay gibi esnek sistemler gerildiğinde ya da sıkıştırıldı-
ğında potansiyel enerji kazanır. Cisimlerin bulundukları
durumdan dolayı sahip oldukları bu enerjiye esneklik
potansiyel enerjisi denir. Görsel 4.2.3: Esnek yaylar

ENERJİ 183