Page 26 - Fizik 9 | 4.Ünite

MEKANİK ENERJİ

Bir çekiç havaya kaldırıldığında çekiçte potansiyel enerji depo-
lanır. Çiviye vurmak için indirilen çekiçte hem kinetik enerji hem de
potansiyel enerji bulunur. Çekiç çivinin üzerine geldiği anda çivi üze-
rinde çekicin toplam enerjisi kadar bir enerjiyle iş yapılabilir. Yerdeki
ince bir sopa ayakla kırılmak istenildiğinde, ayağın havaya kaldırıl-
masıyla ayağın depolanmış enerjisi artırılır. Ayak sopaya temas etti-
ğinde hem kinetik hem de potansiyel enerjiye sahiptir. Toplam enerji
çubuğun kırılması sırasında işe dönüşür. Bir sporcu, olduğu yerde
Görsel 4.2.5: Voleybol topuna
sıçradığında depolanmış enerjisi artar ve topa vururken kollarında
vurmak üzere olan sporcu
hem potansiyel hem de kinetik enerji bulunur (Görsel 4.2.5). Topa
vurduğu anda top üzerinde iş yapmış olur.
Bir cismin üzerinde iş yapılırken kullanılan kinetik ve potansiyel
enerjilerin toplamı mekanik enerji olarak adlandırılmaktadır. Mekanik
enerji E olmak üzere mekanik enerjinin matematiksel modeli,
mekanik
E =KE+PE
mekanik
şeklindedir.
Bir cismin ya da sistemin yalnızca kinetik ya da yalnızca potan-
siyel enerjisi olabileceği gibi, her ikisi de olabilir. Örneğin seyir ha-
lindeki bir uçağın hem kinetik hem de potansiyel enerjisi vardır. Dağ
tırmanışı yapan sporcular hareket ettikleri için kinetik enerjiye ve
tırmanışa başladıkları nokta referans noktası kabul edildiğinde de
potansiyel enerjiye sahiptir.
örnek soru çözüm

K noktasında durmakta olan bir öğrenci K noktasından harekete geçen öğrencinin
merdivenleri sabit hızla çıkarak M noktasına K noktasında kinetik ve potansiyel enerjisi
ulaşıyor. yoktur.
L noktasına ulaşan öğrencinin hem kinetik
hem potansiyel enerjisi vardır.
Öğrenci M noktasına ulaştığında da L nokta-
M sındaki kinetik enerjisine eşit kinetik enerjisi
L
ve L noktasındaki potansiyel enerjisinden
daha büyük bir potansiyel enerjisi vardır.
K
Mekanik enerji kinetik ve potansiyel enerjilerin
Buna göre K, L ve M noktalarındaki mekanik
toplamı olduğuna göre aralarındaki ilişki
enerjisi E , E ve E olmak üzere mekanik
K L M E >E >E olur.
enerjiler arasındaki büyüklük ilişkisi nedir? M L K

SIRA SİZDE 17

Aşağıda bazı kişilerin ve hayvanların eylem durumları verilmiştir.

I. Bitiş çizgisine yaklaştıkça hızlanan bir koşucu
II. Seyahat balonuyla, sabit hızla yükselen bir rehber
III. Ağaca sabit hızla tırmanan bir çocuk
IV. Uyuklayan bir kedi
Buna göre hangilerinin mekanik enerjisi artmaktadır?

186 ENERJİ ENERJİ