Page 384 - Tarih 10 | Kavram Öğretimi Kitabı

TARİH 10 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

Çalışma No.: 81 Çalışma No.: 85
1. İlmiye sınıfı mensupları eğitim, hukuk, fetva, ve dinî hizmetler- 1.Yönerge:
de görev yaparlardı. Günümüzde bu işleri eğitim alanında Millî
Eğitim Bakanlığı, hukuk alanında Adalet Bakanlığı, din alanında TEKKE ZAVİYE MEDRESE
ise Diyanet İşleri Başkanlığı yerine getirmektedir. Bilgi, ilim ve ahlak yönünden en mükemmel insanın yetişmesini sağlamayı X
amaçlamıştır.
2. İlmiye sınıfı mensupları dinî alanda halkın ibadet işlerine yar- Kuruldukları ilk devirlerden itibaren birer sosyal yardımlaşma ve dayanışma X X
kurumu niteliği taşımıştır.
dımcı olma, dinî konularda halkı bilgilendirme, halkın istediği Tarikat faaliyetlerinin yürütüldüğü küçük yapılardır. X
dinî hizmetleri yerine getirme işlerini yürütürdü. Adalet işlerin- Dinî ve ilmî konularda akademik seviyede ders verilen eğitim kurumları
deki konularda İslam hukukuna uygun olarak halk arasındaki olmuştur. X
anlaşmazlıkların çözümünü ve adaletin yerine getirilmesini sağ- Genellikle büyük yerleşim alanları dışında, küçük köy ve kasabalar ile X
yollar üzerinde açılmıştır.
lardı. Devlet düzeninin korunmasına hizmet ederdi.
Toplumun manevi ve ahlaki açıdan eğitilmesine üzerinde yoğunlaşmıştır. X X
Bir şeyhin yönetiminde tasavvuf eğitiminin verildiği mekânınlardır. X X
Çalışma No.: 82
Değişik zamanlarda ve değişik coğrafyalarda “zaviye, hankah, dergâh, X
ribat, asitane, imaret..” gibi isimlerle anılmıştır.
1. Osmanlı Devleti, askeri anlamda fetihlerle sınırları genişleyen Büyük şehirlerde ve kervan yolları üzerinde inşa edilen bu yapılar tasavvufi X
bir ülkeye egemendi. Genişleyen Osmanlı ülkesinde yasaların eğitimin yanında han, imaret ve kervansaray hizmeti de görmüştür.
işlerliğiyle düzen sağlanmaktaydı. Bu noktada ülkeyi yöneten Yönetim kademeleri için devlet adamı yetiştirmiştir. X
devletin tüm yazışmaları, kayıt sistemi ve ekonomik işlerini Genellikle şeyh, mürit, padişah ve yöneticiler tarafından yaptırılmıştır. X X
kalemiye sınıfı yerine getirmekteydi. Bu da geniş alanlardaki Şiir ve musiki yardımıyla ruha coşku veren zikir meclislerinin farklı bir
Osmanlı egemenliğini düzenli, uzun zamana yayılan ve ülkede atmosfer oluşturduğu mekânlardır. X
ortaya çıkan çeşitli problemlerin çözümünün kaynağı olarak ih- Allah sevgisi temasına daha çok yer vermiş, korku yerine sevgi unsurunu X
işlemişlerdir.
tiyaç duyulan kurumları oluşturmaktaydı. Dervişlerin toplandığı, dinî ve ahlaki açıdan eğitimin verildiği, kâmil insan
yetiştirme kurumları olmuştur. X
2. Kalemiye mensupları sadece devletin bürokratik düzeninin iyi
işlemesini sağlamamıştır, aynı zamanda donanımlarıyla Osmanlı
kültüründe olumlu kişilik modeli de oluşturmuşlardır. 2.Yönerge:
1. Medreseler, akademik eğitim kurumları olarak daha önceden belli
Çalışma No.: 83 bir tahsil olarak gelen talebeleri kabul edip devlet adamı yetiş-
tirme işlevlerini ön plana çıkartırken tekkeler toplumun bütün
1. Kapıkulu piyadeleri (yeniçeri, cebeci, topçu, top arabacı hum- kesimlerini kabullenerek mürit edinmiştir. Medreselerde bilimsel
baracı ve lağımcı ocakları), kapıkulu süvarileri, beylerbeyi, ve- bir eğitim verilirken tekkelerde tasavvufa yönelik eğitim ön plana
zirler, sancakbeyi, donanma görevlileri, kale muhafızları, cebelü çıkmıştır. Zaviye ise kırsal kesimlerde yer alan ve tekkeye göre
gibi askerlik ve idari işlerde görevli olanlar bu sınıfta yer almak- daha küçük olan yapılar olmasına karşın dinî ve sosyal işlevleri
tadır. tekke ile benzerlik gösterir.
2. Seyfiye sınıfının devşirme ve tımar sistemine dayanması, üyele- İslam’ın tebliği yönüyle dinî, askerî sevk ve idareyi kolaylaştırma
rin bir kısmının ulufe maaşıyla bir kısmının da dirliklerle geçim- 2. yönüyle siyasi ve idari, ticarete engel olabilecek eşkıya vs. gibi
lerini sağladığını göstermektedir. Padişahtan sonra devletin en kimselere mani olmak ve tarım faaliyetleri yönüyle idari-ekono-
üst düzeydeki yöneticisi olan sadrazam bu sınıfta yer almaktadır. mik, yolcular içinde bir sığınak olması, kültür iletişimi, halk ara-
Seyfiye sınıfındaki görevliler devlete yaptıkları hizmetlerden sındaki birlik ve sıhhatli bir haberleşmenin sağlanması yönüyle
dolayı vergiden muaf tutulmuştur. Bu sınıfa mensup görevliler sosyal işlevleri olmuştur.
merkezde ya da taşrada görev almışlardır.
3. Devletin yıllık gelir ve giderleri hakkında padişaha Çalışma No.: 86
bilgi sunma
X Başkentin güvenliğini sağlama 1. İslam’ın tebliği, askerî sevk ve idareyi kolaylaştırma, yolcular
Divanda alınan kararlarla ilgili fetva verme için bir sığınak, kültür iletişimi, halk arasındaki birlik ve sıhhatli
bir haberleşme çağrışımları oluşturmaktadır.
X Padişah adına yürütme yetkisini kullanma
X Eyaletlerin yönetiminden sorumlu olma 2. Devletin destek olması, toplumda duyulan ihtiyaç vb. etkili ol-
muştur.
Medreselerde ders verme
3. İslam kültür ve medeniyetinin nesilden nesile aktarılmasında etki-
li kurumlardan biri de tekkelerdir. Tekkeler, cami ve medreselerin
fonksiyonlarını tamamlayıcı ve güçlendiren bir rol üstlenmiştir.
Çalışma No.: 84
Tekkeler tasavvufi eğitimin yanında ilim, sanat ve edebiyat gibi
toplumsal hayatta ihtiyaç duyulan alanları da kapsamıştır. Yetim
1. Tasavvuf ilahi aşkı bulma yoludur. İyiliğe, güzelliğe ve hayırlı ve kimsesizlerin bakım ve eğitimi, ruhi hastalıkların tedavisi ve
olana erişebilmemizi, ‘ben’ olma iddiasından ve hırslarımızdan fakirler için aşevi gibi hizmetleri de yürütmüşlerdir.
arınarak nefsimizi denetim altına alabilmemizi sağlayan içsel
bir yolculuktur. Tasavvuf ehli kişiler edep sahibi, haddini bilen,
iyi huylu, yardımsever, kul hakkına saygı duyan, kalpleri incit- Çalışma No.: 87
meyen, dünya güzelliklerinin geçici olduğunun farkında olan,
Allah aşkı ile yanan, yumuşak kalpli, insanın dış görünüşüne
değil özüne kıymet veren kimseleridir. 1. Türk ve Müslüman olmalı, medrese eğitimi almalı ve dinî huku-
ka hâkim olmalıdır.
2. Osmanlı Devleti’ndeki kazaskerlik kurumunun kendinden ön-
ceki ve çağdaşı birçok Türk-İslam devletinde de var olması bu
devletlerarasındaki siyasi, idari ve kültürel etkileşimi göster-
mektedir. Devletlerin temelinde Türk ve İslam ögelerinin yer
alması benzer kurumların ortaya çıkıp yaygınlaşmasına zemin
hazırlamıştır.

256