Page 265 - Biyoloji 9 | Kavram Öğretimi Kitabı

BİYOLOJİ 9 CEVAP ANAHTARLARI
Kavram Öğretimi

Çalışma No.: 69 Çalışma No.: 72
1. a) Osmotik basınç: Hücre içindeki çözünmüş maddelerin oluş- 1. Plazmolize uğramış bir hücrenin kendinden daha az madde yo-
turduğu su alma isteğine denir. ğunluğuna sahip bir ortamda (hipotonik) ortamdan su alarak eski
b) Turgor basıncı: Turgor basıncı ya da turgor, bitki hücrelerinin hâline geri dönmesi olayıdır. Kuru fasulye tohumlarının yemek
saf suya konmasıyla içine su alarak şişmesi ve hücrenin çeperine yapılmadan bir gün önce musluk suyunda bekletilmesi sonucu
basınç yapması olayına denir. şişmesi örnek verilebilir.
c) Emme kuvveti: Hücrelerin su alma isteğidir. Bir hücrede su 2. Hücredeki olay Artar. Azalır.
miktarı azaldıkça emme kuvveti artar. Emme kuvveti osmotik
basınç ile doğru, turgor basıncı ile ters orantılıdır. Hücredeki su miktarı X
2. Hücrenin yoğunluğu X
OB > TB Hücre suyu emer, hücreye su girişi olur. Hücrenin turgor basıncı X
Hücrenin osmotik basıncı X
OB = TB Emme kuvveti 0 (sıfır)’dır. Hücre su Hücrenin emme kuvveti X
emmez veya dışarı su vermez.
3. A ve B çözeltilerindeki madde yoğunluğu hücrenin madde yo-
OB < TB Hücre su kaybeder. ğunluğundan düşük olduğu için hücre bu çözeltilere bırakılırsa
deplazmolize uğrayabilir.
3. Bitki hücrelerinde hücre çeperi bulunduğundan ve çeperin yapısı
gereği sert ve sağlam olduğundan suyun yaptığı basınca dayana- Çalışma No.: 73
bilir. Hatta bir süre sonra aşırı su alındığında hücre çeperi içeri 1. 1. Hücre içinden 3 tane Na iyonu alınır.
daha fazla su girmesini de engeller. Turgor basıncı bitki hücresi
gibi hücre çeperi olan hücrelerde görülür. Turgor, hayvan hüc- 2. Alınan Na iyonları ATP harcanarak zar proteininin değişikliğe
releri gibi hücre çeperi olmayan hücrelerde görülmez. Hayvan uğraması ile hücre dışına verilir.
hücrelerinde hücre çeperi olmadığından içeri giren fazla su hücre 3. K hücre iyonlarının hücre dışından zar proteinine girişi ger-
zarına baskı yapar ve hücre zarının patlamasına neden olur. Buna çekleşir.
hemoliz denir. Hemoliz sonucunda hücre içeriği dağılır ve hücre 4. K iyonunun hücre içine girişi ATP ve zar proteininin şekil de-
ölür. ğişikliği ile gerçekleşir.
2. Aktif taşıma, canlı hücrelerde gerçekleşir çünkü aktif taşımada
Çalışma No.: 70 enerji harcanır. Cansız hücrelerde enerji olmaz.
1. Hipertonik çözelti: Yoğunluğu hücrenin sitoplazma yoğunlu- Aktif taşımada küçük moleküller taşınır.
ğundan fazla olan çözeltidir. Aktif taşımada yoğunluk farkı olmak zorunda değildir.
İzotonik çözelti: Yoğunluğu hücrenin sitoplazma yoğunluğuna Yoğunluk farkının olması gereken yerlerde enerji harcanarak korunur.
eşit olan çözeltidir. Aktif taşımada enerji (ATP) harcanır.
Hipotonik çözelti: Yoğunluğu hücre yoğunluğundan az olan çö- Aktif taşımada enzimler ve taşıyıcı proteinler görev yapar.
zeltilerdir.
3. Olası örnekler: İnsanların bağırsaklarındaki glikoz alımı ve böb-
reklerinde gerçekleşen geri emilim; bitki köklerinden bitki hüc-
2. a) %20’lik 600 gram tuzlu su çözeltisinin %20’si tuz, %80’i su relerine hareket eden su ve mineraller.
olduğuna göre
600 x 20
Çözeltinin tuz miktarı = = 120 gramdır. Çalışma No.: 74
100
1. 1. Hücre zarının dışarıya uzantı oluşturarak büyük ve katı bir mo-
600 x 80 lekülü hücre içine alarak etrafında bir koful oluşturur.
Çözeltinin su miktarı = = 480 gramdır.
100 2. Sıvı moleküller hücre zarının içeriye doğru oluşturduğu cebe
b) Şekil 1: Hipertonik çözelti girer ve bu moleküller koful (vezikül) içine alınmış olur.
Şekil 2: Hipertonik çözelti 3. Hücre zarındaki reseptörlere (tanıyıcı moleküller) tutunarak
Şekil 3: İzotonik çözelti içeriye doğru pinositik cebe alınan moleküller sarılarak koful
Şekil 4: Hipotonik çözelti içine alınırlar.
3. Serumların üstünde izotonik çözelti yazmasının sebebi, insan ka- 2. FAGO- PİNO-
nının yoğunluğu ile bu çözeltilerin yoğunluğunun eşit olmasıdır. SİTOZ SİTOZ
Yani bu sıvılar insana verildiğinde insan kanının yoğunluğunda
herhangi bir değişiklik olmaz. Endositoz çeşididir. X X
Enerji kullanılır. X X
Çalışma No.: 71
Katı moleküllerin hücre içine alınmasıdır. X
1. Hipertonik ortama konulan bir hücrenin su kaybederek büzülme-
si olayına plazmoliz denir. Sıvı moleküllerin hücre içine alınmasıdır. X
2. a) Plazmoliz olayının gözlemlenebilmesi için hücrenin hiperto- Yalancı ayak oluşturulur. X
nik bir ortama alınması gerekir. Bu nedenle Emre hücreyi hiper-
tonik bir ortamda bekletmiştir. Hücre zarından pinositoz cebi oluşturulur. X
b) III olabilir. Hücre yalnızca III numaralı şekilde büzülmüştür. Hücre zarının miktarı azalır. X X
3. Hücre yoğunluğuna göre I. ortam hipertonik, II. ortam hipotonik,
III. ortam ise izotoniktir. Plazmoliz hipertonik bir ortamda ger- Amip ve akyuvar hücrelerinde görülür. X X
çekleşeceği için I. ortama konan hücrede büzülme görülür. Yani
plazmoliz olur.

262