Page 120 - Kimya 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

66
KİMYA 9

3. ÜNİTE : KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER > 3.4. Zayıf Etkileşimler > 3.4.2. Van Der Waals Kuvvetleri
Kavram : Moleküller Arası Etkileşim
Genel Beceriler : Karar Verme Becerisi
Alan Becerileri : Çıkarım Yapma Becerisi

Çalışmanın Adı MOLEKÜLLER ARASI ETKİLEŞİMLER 20 dk.
Çalışmanın Amacı Moleküllerin birbiriyle olan etkileşimlerini sınıflandırabilme

Yönerge: Aşağıdaki metni okuyarak soruları cevaplayınız.

Deniz, kardeşinin doğum gününe hazırlık yapmak için annesine yardım eder. Doğum gününde ikram
etmek için salata, börek, kek ve sarma hazırlayacaklardır. Deniz, salatalar için sos hazırlarken annesi
de sarmada kullanacağı yaprakları hazırlar. Salamura asma yapraklarının tuzunu gidermek için
yaprakları bir süre suda bekletir. Sosları hazırlayan Deniz, zeytinyağı ile limon suyunun karışmadığını
fark eder. Bu iki maddenin neden karışmadığını düşünürken önlüğüne dalgınlıkla zeytinyağı bulaştı-
rır. Yağ lekesini su ile temizlemek ister ancak başarılı olamaz. Annesi, yağ lekesini deterjanlı su ile te-
mizlemesi gerektiğini söyler. Doğum günü eğlencesi sonrası Deniz yorgun düşer. Uykuya dalmadan
önce annesinin yemek yapımında kullandığı malzemelerden bazılarının birbiri ile karışırken bazıları-
nın neden karışmadığını düşünür. Rüyasında kendisini mutfaktaki malzemeler ile konuşurken bulur.

Deniz: Asma yapraklarındaki tuz suyla nasıl karışıyor?

Su: Denizciğim, tuz bir iyonik bileşiktir ve iyonik bileşikler ile karşılaştığım zaman aramızda iyon-dipol
etkileşimi oluşur. Bu etkileşim ile tuz iyonlarının etrafını sararız. Bu da karışmamızı sağlar. Nar ekşi-
siyle de birbirimize karışırız ama onunla aramızdaki etkileşim farklıdır. Nar ekşisi ile iki polar molekül
olarak dipol-dipol etkileşimi oluştururuz.

Deniz: Zeytinyağı, sen her madde ile neden karışmıyorsun?

Zeytinyağı: Ben apolar bir maddeyim. Limon suyu gibi polar olan maddeler ile aramızda dipol-indük-
lenmiş dipol etkileşimi gerçekleşir.

Deniz: Önlüğümdeki zeytinyağı lekesini su ile temizleyemezken deterjan ile temizlemem nasıl mümkün
oldu?

Zeytinyağı: Az önce sana söylediğim gibi ben polar olan su ile etkileşime girmem. Ancak deterjanda
bulunan apolar yapı benim yapıştığım yüzeyden ayrılmamı sağlar. Böylece ben de kendim gibi apolar
olan maddelerle etkileşime girmiş olurum. Benim gibi apolar iki molekül arasında oluşan etkileşime
indüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi denir.

Deniz rüya görmeye devam ederken annesinin sesiyle irkilerek uyanır ancak yatmadan önce onu
düşündüren soruların cevaplarını da rüyasında öğrenmiş olur.

1. Aşağıdaki etkileşim türlerini metinden yararlanarak açıklayınız.
İyon-dipol etkileşimi:

Dipol-dipol etkileşimi:

119
Hazırlayan: Nevruze ERKAN ERKOÇ