Page 226 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
TARİH 9
Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı Kavram Öğretimi 121
4. ÜNİTE : İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI> 4.3. Türklerde Coğrafya İle Oluşan Yaşam Tarzı
Kavram : Onlu teşkilat
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz Ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı CESARETİN VE DİSİPLİNİN ADI: ONLU TEŞKİLAT 20 dk.
Çalışmanın Amacı Onlu askerî teşkilat sistemini günümüz Türk ordusu örneği üzerinden açıklayabilme.

Yönerge: Metinden ve görselden hareketle soruları cevaplayınız.

CESARETİN VE DİSİPLİNİN ADI: ONLU TEŞKİLAT

9.sınıfa başlayan Mete,o yıl 29 Ekim Cumhuriyet Bayra-
mı törenlerine katıldı. Askerî geçit törenleri esnasında as-
kerlerin düzenli ve disiplinli yürüyüşleri çok ilgisini çekti.
Bu askerler nasıl böyle disiplinli bir şekilde ilerliyorlar diye
düşündü. Bazı askerlerin yakalarındaki rütbelerin farklı ol-
duğunu da gördü. Kafası karışan Mete askerlik mesleği
hakkında bilgi almak için tarih öğretmeninin yanına gitti.
Mete, öğretmenine askerlerin düzenli ve disiplinli ilerle-
yişlerinden çok etkilendiğini ve bu şekilde nasıl disiplinli
olduklarını merak ettiğini, ayrıca bazı askerlerin yakala-
rındaki rütbelerinin de farklı olduğunu söyledi. Öğretme-
ni Mete’ye, bütün bu soruların cevabını Türk ordusunun
kökenlerinde aramak gerektiğini ve bir kaç hafta sonra
anlatacağı konunun ‘’Türklerde Askerî Kültür’’ konusu ol-
duğunu ve ayrıntılarıyla derste bu sorularına cevap bula-
bileceğini söyledi. Mete derse hazırlanmak ve kafasındaki
sorulara cevap bulmak için araştırmalar yaptı. Fakat ka-
fası daha da karıştı. Ders günü çok heyecanlıydı Çünkü
araştırma yaparken Asya Hun İmparatoru Mete Han’ın
Görsel 1 kurduğu onlu teşkilat yapısına rastlamıştı. Adını Mete
Han’dan alan Mete dersi can kulağıyla dinlemeye başladı.
Öğretmen, ‘’Türklerde Askerî Kültür’’ konusuna giriş yaparak şunları söyledi:’’Türklerin devlet kurma-
larında teşkilatlı bir yapının yanında iyi bir askerî teşkilata sahip olmaları da etkili olmuştur. Ordu, Türk
devletlerinin hem temelini hem de başlıca güç kaynağını oluşturmuştur. Askerî yönden birçok devlete
örnek olan Türklerin bu özelliği kazanmasında bozkırın zor şartları etkili olmuştur. Bu şartlar Türkleri her
an savaşa hazır, çevik, disiplinli ve hareket kabiliyeti yüksek hâle getirmiştir.
Türklerde ilk defa düzenli ordu Asya Hun hükümdarı Mete Han tarafından MÖ 209’da kurulmuştur. Bu
tarih aynı zamanda günümüzde Türk Kara Kuvvetlerinin kuruluş tarihidir. Türk ordusunun temeli disip-
line ve Mete Han’ın kurduğu onlu teşkilata dayanmıştır. Bu sistemde en büyük askerî birlik olan tümen
10.000 kişiden oluşmaktadır. Tümenler; binlere, yüzlere ve onlara ayrılmıştır. Başlarına da sayılarına
göre “tümenbaşı”, “binbaşı”, “yüzbaşı”, “onbaşı” gibi rütbe taşıyan komutanlar atanarak orduda emir ko-
muta zinciri oluşturulmuştur. Onlu sisteme göre teşkilatlanan ordu, merkezden tayin edilen kumandanlar
ile tek elden idare edilmiştir.
Onlu teşkilatın sosyal ve idari açıdan çok önemli iki fonksiyon icra ettiği anlaşılmaktadır. Birincisi devlet
güçlerinin tümünün boy, soy ve benzeri ayrılıklarına bakılmaksızın onlu teşkilata bölünerek, merkezden tayin
edilen kumandanlar aracılığı ile en üstte tek sevk ve idareye bağlanmasıdır. Bu durum herkesin birbirine yar-
dımcı olduğu millet birliğini meydana getiriyordu. İkinci olarak bütün idari görev sahipleri aynı zamanda asker
olduklarından, ordunun görev ciddiyeti her türlü sivil, idari birimlere yansıdığı için devlet mekanizması askerî
disiplin içinde çalışıyordu. Böylece eski Türk devletinin askerî karakteri ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla Türk-
lere neden asker (ordu) millet denildiği anlaşılmaktadır. Eski Türk topluluğu iki temel unsura dayanıyordu: biri
aile diğeri ordu; devlet denilen kurum da bu iki unsurun teşkilatlanmış hâli idi.’’
Öğretmen dersi bitirdikten sonra Mete kafasındaki soruların cevabını almanın mutluluğuyla dersten çık-
tı.Aynı zamanda atalarımızın bize ve tüm dünya devletlerine örnek bir askerî teşkilat yapısı bıraktıkla-
rından dolayı çok gururlandı.
223