Page 289 - Tarih 9 | Kavram Öğretimi Çalışması

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
154 TARİH 9 Öğretim Programları ve Ders Kitapları Daire Başkanlığı
Kavram Öğretimi
6. ÜNİTE : TÜRKLERİN İSLAMİYETİ KABULÜ VE İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ>6.5. Büyük Selçuklu Devleti’nde Yönetim ve Toplum Yapısı
Kavram : Siyasetname
Genel Beceriler : Eleştirel Düşünme Becerisi
Alan Becerileri : Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi

Çalışmanın Adı NASİHATNAME 20 dk.
Çalışmanın Amacı Siyasetname kavramına ilişkin bilgileri ayırt edebilme.
Yönerge: Verilen metinleri inceleyerek soruları yanıtlayınız.

SİYASETNAME HÜKÜMDAR (Prens)

Sultan Melikşah’ın isteği üzerine Selçuklu Floransa Cumhuriyeti’nin ikinci yazmanı
veziri Nizamülmülk tarafından kaleme alın- olarak sarayda göreve başlayan (1498)
mış olan Siyasetname adlı eser, benzer- Machiavelli, İtalya’nın bir an önce siyasal
lerinde olduğu gibi dönemin hükümdarına bağımsızlığını kazanabilmesi için tavsi-
övgü mahiyetinde ya da ideal hükümdarın yelerde bulunmuş ve İtalya’nın değişik
özelliklerinin anlatıldığı klasik nasihat ki- bölgelerini yöneten hükümdarlardan biri-
taplarından biri değildir. Siyasetname, bu nin yüreklilik gösterip tüm İtalya’yı birleş-
konularla ilgili bolca önerilerde bulunma- tirmesini ve ülkeyi yabancı egemenliğin-
nın yanında geçmişteki devlet adamları- den kurtarmasını dilemiştir. Machiavelli,
nın icraatlarını belirterek örnekler de ver- kendisini üne kavuşturan eseri olan Hü-
mektedir. Dört Halife Dönemi, Sasaniler, kümdar’ı sadece hükümdarlık biçimlerini
Safevîler, Abbasiler, Emeviler, Samano- incelemek, İtalya’nın parçalanmış siyasi
ğulları, Karahanlılar ve Gazneliler gibi Sel- yapısını ortaya koymak ve bu durumu or-
çuklu Devleti’nden önceki devletlere ilişkin tadan kaldıracak tavsiyelerde bulunmak
önemli bilgileri yansıtmakla kalmamış, aynı amacıyla yazmamıştır. Machiavelli, ese-
zamanda bu devletlerin teşkilat yapısı ile rinde hükümdarın ne olduğunu, kaç çeşit
Selçuklu teşkilatı arasında karşılaştırmalar hükümdarlık bulunduğunu, hükümdarlığın
yaparak Melikşah devri Selçuklu toplumsal nasıl ele geçirilip korunduğunu ve nasıl yi-
yapısını da ortaya koymuştur. Siyasetna- tirildiğini ele almıştır.
meler; yazıldıkları dönemin sosyal, ekono-
mik, dinî ve kültürel yaşantısını da aksettir-
dikleri için son derece önemli belgelerdir.
Yusuf Has Hacib’in Kutadgu-Bilig adlı
eseri siyasetname türünde yazılmış önem-
li örneklerdendir. Osmanlı Devleti Döne-
mi’nde, siyasetname alanında yazılmış en
önemli eserlerden biri de Koçi Bey tarafın-
dan IV. Murad ve Sultan İbrahim’e yazılmış
olan Koçi Bey Risalesi’dir.

1. a) Nizamülmülk ve Machiavelli’ye ait Siyasetname ve Hükümdar adlı eserlerin yazılış amaçları siz-
ce ne olabilir?

b) Bu iki eserin yazılış amaçlarından yola çıkarak eserlerin içeriğindeki en önemli fark nedir?

286