Page 13 - Biyoloji 10 | KAZANIM KAVRAMA ETKİNLİKLERİ

1 BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Eş baskınlığın olduğu monohibrit çaprazlamalarda fenotip ve genotip ayrışım oranı her zaman 1:2:1’dir. Fenotip
çeşidi sayısı genotip çeşidi sayısına eşittir.

Çok Alellik: Bir karakteri kontrol eden ikiden fazla alelin bulunmasıdır.
n = Alel çeşidi sayısı ise
popülasyondaki genotip çeşidi sayısı = n(n+1) dir.
2
NOT: Çok alellikte karakteri kontrol eden alel sayısı kaç olursa olsun birey bu alellerden sadece bir çiftini
taşıyabilir.

Soru Bir canlıda A karakteri 3 farklı alel (A 1 – A 2 – A 3 ), B karakteri ise 4 farklı alel (B 1 - B 2 - B 3 - B 4 ) ile

kontrol edilmektedir. Buna göre bu canlının A 1 A 3 B 2 B 4 genotipinde olma ihtimali nedir?

Cevap A için
3 x 4 = 6 çeşit genotip oluşur.
2
1
A 1A 3=
6
B için

4 x 5 = 10 çeşit genotip oluşur.
2
1
B 2B 4=
10
1
1 x = 1
6 10 60

Kan Gruplarının Kalıtımı:
• İnsanda kan grupları ABO ve Rh sistemleri olmak üzere 2 çeşittir.
• ABO sisteminde 3 farklı alel bulunur ( A, B ve O). Bu alellerin baskınlık-çekiniklik durumu ise A = B > O şek-
lindedir. ( Eş baskınlık ve çok alellilik görülür.)
• Rh sisteminde ise 2 alel bulunur (R ve r). Bu alellerin baskınlık–çekiniklik durumu ise R > r şeklindedir.

Fenotip Genotip Alyuvar Zarındaki Antijen Plazmadaki Antikor
A AA veya AO A antijeni Anti B
B BB veya BO B antijeni Anti A
AB AB A ve B antijeni Yok
O OO Yok Anti A ve Anti B
Rh (+) RR veya Rr Rh antijeni Yok
Rh (-) Rr Yok Rh antikoru (Anti D) var

Çökelme Olayı (Aglutinasyon):
Kan nakli esnasında alıcı ve vericinin antijen ve antikorları uyuşmaz ise kan alan kişide alyuvarlar kümeleşerek
çökelir. (Ölümle sonuçlanır.)

NOT: 2 farklı kan karşılaştırıldığında aynı harf ile gösterilen antijen ve antikor bir araya gelirse çökelme olur.
Örneğin; A antijeni + Anti A = Çökelme
(A kan grubu) (B kan grubu)

12