Page 8 - Felsefe 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FELSEFE 10 2

3. ÜNİTE: Felsefenin Temel Konuları ve Poblemleri
Konu Ahlak Felsefesi 40 dk.

Kazanımlar 10.3.4. Ahlak felsefesinin konusu ve problemlerini açıklar.

Yönerge
Öğrencilerin aşağıda verilen örnek durumu inceleyerek bununla ilgili soruları cevaplamalarını sağlayınız.
Ardından bilgi notunda verilen açıklamaları onlarla paylaşınız.

Örnek durum: Sabah okula gitmektesiniz ve acele ediyorsunuz çünkü ders zilinin çalmasına çok az
kaldı. Trafik hayli yoğun ve tam köşeden karşıya geçecekken kolunuzdan çekiştiren yaşlı bir kadın size
“Yavrum yardım et de karşıya geçeyim, çok trafik var.” dedi. O anda iki durumdan birini seçmek duru-
mundasınız: Yardım etmek veya yolunuza devam etmek.

Yardım ettiniz, vicdanen iyi bir şey yapmanın verdiği huzuru yaşıyorsunuz. Sizi yardım etmeniz için
zorlayan yok. Tamamen kendi özgür iradenizle bu seçimi yaptınız. Sorumluluğunuzu yerine getirmenin
verdiği keyifle okula devam ettiniz. Belki birkaç dakika okula geç kaldınız. Ama bu sizin için sorun olmadı.

Yardım etmediniz. Koşarak tam karşıya geçtiniz ki acı bir fren sesi duydunuz. Geriye dönüp baktı-
ğınızda sizden yardım isteyen yaşlı kadına bir aracın çarptığını gördünüz. Ne hissedersiniz? Yardım
etmemekle kötü bir davranış mı yapmış oldunuz? Aranızdaki konuşmayı duyan gören yok; hâliyle sizi
ayıplayan, kınayan ve suçlayan da yok. Yine de suçluluk veya sorumluluk duyar mısınız? “Keşke” der
misiniz? Yoksa “Bana ne, olacağı varmış.” mı dersiniz?

1. Bu olayla hangi ahlaki temel kavramlar sorgulanmaktadır? Bu kavramların ne anlama geldiğini
açıklayınız.

..................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................

Bilgi Notu: “İyi” sıfatını günlük yaşantımızdaki değer yargıları içinde çok sık kullanırız. “İyi bir yemek,
iyi bir araba, iyi bir müzik, iyi bir eylem, iyi bir insan” deriz. “Kötü” ise “kötülüğün kendisi, kötü niyet
ve hoşa gitmeyen” gibi anlam bağlamları kurar. Örneğin “kötü not” ahlaki bir yargı oluşturmazken
yalan söylemek kötüdür ve “kötü” burada ahlaki bir yargıyı ifade eder. Etik, bu kavramların ağırlıklı
olarak ahlaki niteliğiyle ilgilenir.*

2. Bir eylem için iyi veya kötü denmesinin nedeni nedir? “İyi” ve “kötü” kavramları göreceli midir
yoksa evrensel midir?

..................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................

Bilgi Notu: “Ahlaki yargılar, iyi ve doğru olanı belirtip önermek yerine sadece değer önermeleri biçi-
minde ortaya çıktıkları durumlarda da normatif yargılar olma özelliği taşır. Bu tür yargılar, değer taşı-
dığı iddia edilen eylem ya da olguları, açıkça ya da belli belirsiz gösterip talep eden veya aksi durumu
yasaklayan yargılardır.

Bir sosyal topluluğun üyesi olarak insanı özellikle insan kılan tavır ve tutum; onun birlikte olduğu diğer
insanların söyledikleri ve yaptıklarının tümüne karşı kayıtsız kalmayıp aksine övgü ve yergi, hoşgörü ve
hoşgörüsüzlük, onay ve ret türünden davranışlar göstermesi, kendisinin neyi iyi ya da kötü, doğru ya
da yanlış bulduğunu göstererek taraf olmasıdır.*

7