Page 9 - Felsefe 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

2 FELSEFE 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3. “Özgür olmak” sizce neyi ifade eder? Ne kadar özgürsünüz? Özgürseniz dilediğinizi yapabiliyor
musunuz? Neden?

..................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................

Bilgi Notu: Bireyin herhangi bir baskı ve zorlama olmadan kendi iradesiyle davranışta bulunmasıdır.
Yani dışsal bir zorlama olmadan serbestçe hareket edebilmesidir. Ahlaki bir eylemde bulunabilmenin
koşulu özgür olmaktır. Özgür irade söz konusu değilse ahlaki davranıştan söz edilemez. Ancak bu ko-
nuda üç yaklaşım bulunmaktadır:

İnsanlar ahlaki eylemde bulunurken özgür değildirler. Birey, davranışta bulunurken yaşadığı ülke, aile,
din, sosyal çevre vb. birçok şeyden etkilenmektedir. Bu da kişinin özgürce hareket etmesini engeller
(Determinizm).

Doğada, insanın duygu ve düşüncelerinde daha önceden belirlenmiş bir durum söz konusu değildir. Bu
nedenle insan yaptıklarında özgürdür (İndeterminizm).

Birey, başkalarının yönlendirmesiyle değil aklı ve iradesiyle davranışta bulunuyorsa özgürdür
(Otodeterminizm).

4. Sorumluluk nedir? Eylemlerinizi sınırlayan bir durum mudur? Açıklayınız.

..................................................................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................................................................

ÇALIŞMA KÂĞIDI

1. Bir kedi yavrusuna taş attığınızda anne kedinin size saldırmasında ahlaki bir ilke aranmazken sizin
kediye taş atmanızdan dolayı yadırganmanız ve tepki görmeniz tamamen ahlaki bir durumdur.

Bir eylemin ahlaki olarak değerlendirilmesinin koşulu aşağıdaki seçeneklerden hangisinde
verilmiştir?

A. Eylemin failinin kendisi olması
B. Eylemin bilinçli olarak yapılması
C. Otoritelerin görüşlerine göre değerlendirilmesi
D. Toplumun değer yargılarını gözetmesi
E. İyi eğitim görmüş olması

2. “Kimse sizi otobüste yaşlı birine ya da hamile bir kadına yer vermediniz diye mahkemeye
veremez.”

Bu yargıdan hareketle ahlak için aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılabilir?

A. Ahlak ile hukuk arasında zorunlu bir ilişki yoktur.

B. Bireyin özgürlüğünü sınırlayan her şey yok sayılmalıdır.
C. Hukuk, ahlaki ilkelerin kurumsallaşmış son hâlidir.
D. Ahlak hukuka dayanak olmalıdır.
E. Yasalar ahlaki olanı esas almalıdır.

8