Page 32 - Biyoloji 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 6

(Cevap 5: Komüniteyi oluşturan türler, yaşam alanında faydalanabilen ve bu ortama uygun adaptasyon-
lara sahip olan türlerdir. Komünitede ekolojik nişi güçlü olan zorlu şartlara dayanıklıdır. Bu türler diğer
türlerin ortamda varlığının devamını kolaylaştırır. Besin, barınma ve eş bulmada kolaylaştırıcı etki
gösterir. Bu nedenle komünitenin kilit öneme sahip türü olarak kabul edilir. Kilit taşı tür komüniteden
uzaklaştığında diğer türlerin yaşam koşulları zorlaşır ve ekosistem de bundan etkilenir. Komünitedeki
canlı türü çeşitliliği veya var olan türlerin sayılarında değişimler gözlenir. Hatta bazı türlerin o ortamda
yok olduğu görülebilir.)

2. Yönerge Komünitelerdeki tür içi ve türler arasındaki rekabetle ilgili soruları yanıtlayınız.

6. Aynı yaşam alanını paylaşan, resimdeki kuş türü ile toprak solucanı arasın-
daki av-avcı ilişkisi nedeniyle her iki türde hangi adaptasyonlar görülebilir?

(Cevap 6: Görseldeki avcı olan kuş gaga yapısına sahip, dişleri olmayan, kursakta besin depolayan bir
türdür. Bu özelliklerine uygun yapıdaki yumuşak, nemli ve küçük bir solucanı av olarak seçmiştir. Av
olan solucan ise avcıdan korunmak için toprak renginde ve toprak altında yaşama şeklinde bir adaptas-
yona sahiptir.)

7. Aynı alanda yaşam süren bir engerek yılanı ile şahin kuşu arasındaki rekabetin nedeni ne olabilir?

(Cevap 7: Aynı yaşam alanını paylaşan bir engerek yılanı ve şahin (kuşu türleri) arasındaki rekabetin
nedeni kısıtlı besin kaynaklarından en iyi şekilde yararlanmayı istemek olabilir. Her iki türün besin çe-
şitleri (av canlıları) benzerdir. Ekolojik niş ve besin türü benzerliği rekabete neden olabilir.)

3. Yönerge Metinden yararlanarak komünitelerdeki simbiyotik ilişkilerle ilgili soruları cevaplayınız.

Komünitelerde iki farklı türün birbiriyle ilişki ve bir arada yaşamasına “simbiyoz yaşam” adı verilir.
Birlikte yaşam; yararlı (+), zararlı (-) veya nötr (0) olabilmektedir. Parazitlikte birliktelikteki canlılar-
dan biri fayda (+), diğeri zarar (-) görür. Bir canlının üzerinde (ektoparazit, örneğin pire) veya içinde
yaşayan (endoparazit, örneğin tenya) tür “parazit”, ev sahibi tür ise “konak canlı” adını alır. Konak canlı
parazitten genellikle daha büyüktür ve zarar gören ortaktır. Parazit olan türün sindirim enzimleri yok
veya yetersizdir. Parazitler hastalık taşıyabilirler. İnsanlarda Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) has-
talığının vektörü (taşıyıcı) kenelerdir. Bitkilerde “tam” veya “yarı parazitlik” görülür. Tam parazit bitkiler
üzerinde yaşadığı bitkiden hem besin hem de su temin eder (örneğin cinsaçı bitkisi). Yarı parazit bitkiler
fotosentez yapabilir. Konağından sadece su ve mineral alır (örneğin ökse otu).

31