Page 12 - Felsefe 10 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

FELSEFE 11 2

merkezli olduğunu belirtmiştir. Bu düşünceler skolastik düşüncelerin sorgulanmasına, yeni fikirlerin
doğmasına yol açmıştır. Aynı zamanda insanın merkeze alındığı bir felsefi anlayışın doğmasına da
öncülük etmiştir.
Aristotelesçi evren modeline karşı Kopernik’le başlayan eleştiri, Galileo [Galile (1564- 1642)] ile
hızla devam etmiş ve Aristotelesçi evren modelini kökten değişime uğratmıştır. Bilimsel çalışmala-
rını olgu ve gözleme dayandıran Galileo, modern düşüncenin gelişmesine katkı sağlamıştır. Doğayı
matematiksel bir dil ile de açıklamaya çalışmış, taşın düşme yasasını matematik ifadelerle formüle
etmiştir. Aristotelesçi görüşün aksine taşın niçin düştüğünü değil nasıl düştüğünü açıklamaya çalış-
mıştır.
Aristoteles’e diğer bir eleştiri de Francis Bacon (1561- 1626) tarafından getirilmiştir. Bacon,
Aristoteles’in Orta Çağ boyunca dinî dogmaları temellendirmek için kullanılan kıyas yöntemine
(tümdengelim) karşı deney ve gözleme şans veren “tümevarım” yöntemini savunmuştur. Böylece
modern düşünce gelişmesini sürdürmüştür. İnsan ve aklına olan güven artmaya devam etmiştir. Ba-
con, doğru düşünmenin önünde engel olan ön yargılara “idoller” adını verir. Ona göre tümevarım
yöntemiyle evrenin doğru bilgisine ulaşabilmek için ilk önce idollerden kurtulmak gerekir. Bacon bu
düşünceleriyle bilimsel araştırmanın önünü açmış ve ona yöntem kazandırmıştır. Bununla beraber
felsefede empirizm düşüncesinin gelişmesine de destek sağlamıştır.
15-17. yüzyıl felsefesi döneminin düşüncelerinden beslenen Newton (1643- 1727), cisimler
nasıl düşer sorusunu Galileo gibi bilimsel açıdan ele almış ve “Kütle Çekim Yasası”nı keşfetmiştir.
Aristoteles’in aksine tüm evrende aynı yasaların geçerli olduğunu iddia ederek bilimin evrenselliğini
vurgulamıştır. Cisimlerin hareketlerini açıklayan Newton, geleneksel felsefenin metafiziksel açık-
lamalarını eleştirmiş ve felsefede nesnelere yönelik nedensel açıklamaların gelişmesi ile pozitivizm
düşüncesinin gelişimine zemin hazırlamıştır.
Din adamlarının ve özellikle Aristoteles’in görüşleri, yerini yavaş yavaş yeni bir dünya görüşüne
bırakmaya başlayacaktır. Bu modern dünya görüşünde insan, birey, akıl ve bilim önemli değerler
olacaktır.

7. 15-17. yüzyılda yapılan bilimsel çalışmalarda “en çok eleştirilen düşünür” ve “tartışılan alan”
aşağıdakilerden hangisinde doğru bir biçimde verilmiştir?

A) Aristoteles-fizik
B) Batlamyus-hukuk
C) Kopernik-astronomi

D) Galileo-Matematik
E) Bacon-Fizik

8. 15-17. yüzyılda yapılan bilimsel çalışmalarda aşağıdakilerden hangisi eleştirilen bir görüş
değildir?

A) Evrenin Ay üstü ve Ay altı âlem olarak ikiye ayrılması
B) Nesnelerin nasıl değiştiğinin araştırılması
C) Tümdengelim çıkarımının doğru bilgilere ulaştırdığı

D) Nesnelerde değişmelerin niteliksel olduğu
E) Ay altı âlemde ve Ay üstü âlemde farklı yasaların geçerli olduğu

11