Page 49 - Fizik 11 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

8 FİZİK 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Örnek Sorular
1 Alternatif ve doğru akıma ait bazı ayrıntılar verilmiştir.
I. Elektrik enerjisinin elektrik santrallerinden uzak mesafelere iletilmesi daha kolaydır.
II. Yapılan elektrik motoru daha düzenli devirle çalışır ve devir ayarı gerekmez.
III. Aynı gerilimde daha az tehlikelidir.
IV. Elektroliz ve kaplamacılıkta kullanılır.
V. Üretim ve dağıtım maliyeti daha yüksektir.
VI. Akım yönü sürekli değişir.
VII. Yapılacak elektrik motoru daha verimlidir ve çok bakım gerektirmez.
VIII. Pilleri ve aküleri şarj eder.
Bu ayrıntıları ait oldukları akım türüne göre sınıflandırınız.
Cevap: I, VI ve VII. ayrıntılar alternatif akıma; II, III, IV, V ve VIII. ayrıntılar doğru akıma aittir.

2 Aşağıda elektrik akımı üreten bazı kaynaklar verilmiştir.
I. Alternatör
II. Dinamo
III. Güneş pili
IV. Pil ve akü
V. Termik santral
VI. Hidroelektrik Santrali
Bu kaynakları ürettikleri akım türüne göre sınıflandırınız.
Cevap: I, V ve VI. kaynak alternatif akım; II, III ve IV. kaynak doğru akım üretir.

3 Aşağıda günlük hayatta sıklıkla kullanılan bazı cihazlar verilmiştir.
I. El feneri
II. Radyo
III. Çamaşır makinesi
IV. Cep telefonu
V. Ütü
Bu cihazların hangileri doğru akımla, hangileri alternatif akımla çalışır?
Cevap: III. cihaz alternatif akımla; I, II ve IV. cihaz doğru akımla çalışır. V. cihaz ise hem alternatif hem de doğru akımla çalışabilir.

3. Yönerge Alternatif akımın etkin ve maksimum değerleri vurgulanır.
Alternatif akım devrelerinde gerilim ve akımın değeri sürekli değiştiği için akım ve gerilim bir peri-
yotluk sürede iki defa maksimum değerlerine ulaşır. Bu nedenle güç hesabında gerilim ve akımın anlık
veya maksimum değerlerinin kullanılması hatalara neden olur. Örneğin akım ve gerilimin maksimum
değerleri kullanılarak hesaplanan güç değeri, gerçek değerinden fazla olur. Bu nedenle güç hesaplaması
yapılırken akım ve gerilimin anlık değerleri yerine etkin değerleri kullanılır. Alternatif akımın bir di-
rençte belirli bir sürede sağladığı ısı miktarı, aynı dirençte ve aynı sürede doğru akımla da elde edilebilir.
Bu enerjiyi sağlayan doğru akım geriliminin büyüklüğüne ve akım şiddetine, alternatif gerilimin ve al-
ternatif akımın etkin değeri denir. Alternatif akım devrelerinde kullanılan ampermetre ve voltmetrenin
ölçtüğü değerler, akım ve gerilimin etkin değerleridir. Etkin değerlerin kullanılması, alternatif akım de-
ğerlerinin doğru akım cinsinden ifade edilmesinde kolaylık sağlar. Yapılan deney ve hesaplamalar, akım
ve gerilimin etkin değerlerinin maksimum değerlerinden daha küçük olduğunu göstermiştir.
Örnek Soru
Özdeş ısıtıcılardan X ısıtıcısı doğru akım kaynağına, Y ısıtıcısı alternatif akım kaynağına bağlanmıştır.
Isıtıcıların aynı sürede yaydığı ısı miktarları eşit olduğuna göre ısıtıcılardan geçen akımları ve ısıtı-
cıların gerilimlerini karşılaştırınız.
Cevap: Alternatif akım ve gerilimin etkin değerleri ile doğru akım ve gerilimin değerleri eşittir.

48