Page 14 - Biyoloji 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 9 1

4. Lizozom: Lizozomlar, alyuvar hücreleri hariç bütün hayvan
hücrelerinde bulunur. Sindirim enzimleri (hidrolitik enzimler)
içeren, tek katlı zarla çevrili organeldir. Hücre içi sindirimde gö-
rev alır. Lizozom enzimi hücre içine karışırsa hücre kendi kendini
sindirir. Buna otoliz denir.

5. Peroksizom: Peroksizomlar; ökaryot hücrelerde bulunan, içerdikleri enzimlerle hücrede zehirli mad-
deleri zararsız hâle getiren, tek katlı zarla çevrili organeldir. Biyokimyasal tepkimeler sonucunda ortaya
çıkan hidrojen peroksit(H O ), peroksizomlarda katalaz enzimi tarafından parçalanarak su ve oksijene
2
2
ayrıştırılır.

6. Mitokondri: Oksijenli solunum yapan bütün ökaryot hücrelerde
görülen çift katlı zara sahip organeldir. Dış zar, düz; iç zar ise krista
denilen kıvrımlı yapıdadır. Mitokondrinin sıvı kısmına matriks de-
nir. Bu sıvı solunum enzimleri; ribozom, DNA ve RNA içerir. Mi-
tokondriler DNA’larını eşleyerek sayılarını artırabilir. Hücredeki gö-
revi oksijenli solunumla enerji üretmektir. Enerji ihtiyacı fazla olan
hücrelerde çok sayıda mitokondri bulunur.

7. Plastitler: Bitki hücrelerinde klorofil, karotenoid gibi pigmentleri bulunduran hücre organelleridir.
Kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç çeşittir.

Kloroplast: Bitkilerde fotosentezle besin üretimini sağlayan yeşil
renkli plastitlerdir. Çift katlı zara sahiptir. İçini dolduran sıvıya stro-
ma adı verilir. Kendine ait DNA, RNA ve ribozomları vardır.
Kromoplast: Bitkilerde yeşil dışındaki sarı (ksantofil), kırmızı (liko-
pen), turuncu (karoten) gibi renkleri içerir.
Lökoplast: Renksiz plastitlerdir. Uzun süre ışık aldığında kloroplast-
Kloroplast lara dönüşür. Nişasta, yağ ve protein gibi maddeleri depolar. Bitkinin
kök, toprak altı gövde ve tohum gibi depo kısımlarında fazla bulunur.

8. Koful: Tek katlı zarla çevrili, içi sıvı dolu keseciklerden oluşur. Gö-
revlerine göre farklı koful çeşitleri mevcuttur. Besin kofulu, depo
kofulu, salgı kofulu, kontraktil koful gibi. Tatlı sularda yaşayan pa-
ramesyum gibi bazı protistlerde hücre içine giren fazla suyun dışarı
atılmasını sağlayan kontraktil kofullar vardır. Bitkilerde ise atık bi-
riktiren büyük merkezî kofullar bulunur.

Kontraktil Koful

13