Page 13 - Biyoloji 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

1 BİYOLOJİ 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Sağlıklı insanlarda metabolizma sonucu oluşan üre gibi zararlı maddeler, böbrekler tarafından
süzülerek kandan temizlenir ve suyla birlikte vücuttan uzaklaştırılır. Böbrek yetmezliği bulunan
insanlarda üre ve vücutta birikmiş fazla su, yapay bir makine ile dışarı atılır.
Böbrek işlevi gören bu makinede yarı geçirgen bir zar aracılığıyla atıkların vücuttan uzaklaş-
tırılması işlemi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ekzositoz
B) Pinositoz
C) Fagositoz
D) Diyaliz
E) Osmoz
Çözüm: Diyaliz; böbrek yetmezliği olan insanlarda vücutta birikmiş olan fazla sıvı ve atık madde-
lerin yarı geçirgen bir zar (membran) aracılığıyla temizlenmesi işlemidir. A,B ve C seçeneğindeki
olaylar zardan geçemeyen maddelerin alışverişi ile ilgilidir. E seçeneğinde verilen osmoz ise sadece
suyun difüzyonudur. Cevap: D

5. Yönerge Sitoplazma ve organeller anlatılır. Organellerin yapısı ve görevleri açıklanır.
Sitoplazma ve Organeller
Sitoplazma, hücre ve çekirdek zarı arasında bulunan yarı akışkan yapıda bir maddedir. Su, organik ve
inorganik bileşikler içerir.

1. Ribozom: Prokaryot ve ökaryot bütün hücrelerde bulunan zarsız
organeldir. Protein sentezinde görevlidir. Sitoplazma sıvısında dağı-
nık olarak, çekirdek zarı ve endoplazmik retikulum üzerinde, mito-
kondri ve kloroplastın iç kısmında bulunur.

2. Endoplazmik retikulum: Çekirdek zarının devamı şeklinde uzanan tek kat zarla çevrili kanalcıklar
sistemidir. Hücre içi madde taşınmasında görevlidir.
a) Granüllü endoplazmik retikulum: Zarları üzerinde ribozom
organeli bulunduran endoplazmik retikulumdur. Protein sente-
zinin yoğun olduğu hücrelerde daha iyi gelişmiştir.
b) Granülsüz endoplazmik retikulum: Üzerinde ribozom bu-
lunmaz. Steroit yapılı hormonların üretimini yapan hücrelerde
Granüllü bol miktarda bulunur. Karaciğerde alkolün ve ilaçların zararlı
endoplazmik etkilerinin giderilmesinde etkilidir. Çizgili kas hücrelerinde kal-
retikulum siyum depolar.
Granülsüz
endoplazmik
retikulum

3. Golgi aygıtı: Endoplazmik retikulum tarafından oluşturulan Gol-
gi aygıtı üst üste dizilmiş yassı keseciklerden meydana gelmiştir. Ol-
gun alyuvar hücreleri ve sperm hücreleri hariç tüm ökaryot hücreler-
de bulunur. Salgılama, paketleme ve depolamadan sorumludur.

12