Page 11 - Biyoloji 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

1 BİYOLOJİ 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

4. Hücre zarından madde geçişini gözlemlemek isteyen bir grup öğrenci, mikroskopta incelemek
üzere soğan zarı ile iki ayrı preparat hazırlar. Mikroskopta yaptıkları inceleme sonucu gözlemleri-
ni şu şekilde not ederler:
• Soğan zarı hücresine saf su damlatılıp 1-2 dakika bekletildiğinde dış ortamdan hücreye su geçişi olur.
Soğan hücresinin zarı dışarıya doğru ilerler, sitoplazma hacmi artar ve hücre zarı çepere dayanır.
• Soğan zarı hücresine tuzlu su damlatılıp 1-2 dakika bekletildiğinde hücreden dış ortama su geçişi
olur. Soğan hücresinin zarı içeriye doğru toplanır ve sitoplazma hacmi azalır.
Bu notlarda aşağıda verilen terimlerin hangisinden söz edilmez?

A) Plazmoliz
B) Deplazmoliz
C) İzotonik ortam
D) Hipertonik ortam
E) Hipotonik ortam

Çözüm: Hücre dışı ortam ile hücre içi ortamın birbirine eşit olduğu durumlarda madde alışverişi
devam eder. Giren madde miktarı çıkan madde miktarına eşittir. Bu durumda hücrenin büyüklü-
ğünde bir değişiklik olmaz. Su ve çözünen madde miktarı hücre ile aynı olan çözeltilere izotonik
(eş yoğun) çözelti denir. Soruda izotonik ortamdan söz edilmemiştir. Cevap: C

2- Aktif Taşıma

Zardan geçebilecek küçük moleküllerin az yoğun ortamdan çok yoğun ortama enerji (ATP) harcanarak
taşınmasına aktif taşıma denir. Canlı hücrelerde görülür. Taşıyıcı proteinler ve enzimler kullanılır. Aktif
taşıma, hücre ile ortam arasında yoğunluk farkının korunmasını ya da artmasını sağlar.

Örnek Sorular

1. Aktif taşıma ile ilgili olarak,
I. ATP harcanır.
II. Taşıyıcı proteinler ve enzimler görev alır.
III. İki ortam arasındaki yoğunluk farkını artırır.
özelliklerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III
Çözüm: Soruda verilen tüm öncüller aktif taşımanın özellikleri arasında yer alır. Cevap: E

Büyük Moleküllerin Geçişi

Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki makromoleküllerin hücre zarının değişikliğe uğraması ile
enerji harcanarak hücre içine alınması olayıdır. Endositoz ve ekzositoz olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.

1- Endositoz

Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki maddelerin ATP harcanarak hücreye alınması olayına en-
dositoz denir. Endositoz sırasında hücre zarı yüzeyi azalır. Hücre duvarı bulunduran bakteri, mantar ve
bitki hücrelerinde endositoz görülmez.
Endositoz, hücreye alınan maddenin katı ve sıvı olmasına göre fagositoz ve pinositoz yoluyla gerçekleşir.

10