Page 14 - Kimya 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 4

3. ÜNİTE: Kimyasal Türler Arası Etkileşimler
Konu Fiziksel ve Kimyasal Değişimler 40 dk.
Kazanımlar 9.3.5.1. Fiziksel ve kimyasal değişimi, kopan ve oluşan bağ enerjilerinin büyüklüğü temelinde ayırt eder.

1. Yönerge Fiziksel ve kimyasal değişimler hakkında bilgi verilir.

Fiziksel Değişim: Doğada çok sayıda madde bulunur ve bu maddeler zaman içerisinde pek çok değişime uğrar.
Bazı değişimlerde maddenin dış yapısı ile ilgili olan renk, koku, tat, sertlik, saydamlık, yoğunluk, erime ve kaynama
sıcaklığı gibi özellikler farklılaşır. Bu özelliklere "fiziksel özellik" denir. Maddenin fiziksel özelliklerinin değiştiği
fakat kimlik yapısının değişmediği olaylar ise "fiziksel değişim" olarak adlandırılır. Bu değişimlere eşlik eden enerji
genellikle 40 kj/mol’den küçüktür.
Kimyasal Değişim: Başka bir maddeye dönüşmek, yanıcı olup olmamak, su, asit ya da bazla tepkime verip verme-
mek kısacası başka bir madde ile tepkimeye girip (aktiflik) girmemek (asallık) gibi maddenin iç yapısı ile ilgili olan
özellikler “kimyasal özellik” olarak adlandırılır. Bunlar maddenin kimlik özellikleridir. Kimyasal değişim, madde-
nin iç yapısının yani elektron düzeninin ve bağ yapısının değişmesidir. Paslanma, solunum, gümüşün kararması
gibi olaylar kimyasal değişime örnek verilebilir. Bu değişimlere genellikle 40 kj/mol’den büyük enerjiler eşlik eder.

Örnek:
Aşağıdaki olayları fiziksel/kimyasal ve 40 kj/mol’den büyük/40 kj /mol’den küçük olarak belirtiniz.
a) Ham petrolden benzin eldesi
b) Sudan hidrojen ve oksijen gazı eldesi
c) Toz şekeri pudra şekerine dönüştürme
Çözüm:
a) Ham petrolden benzin eldesi, petrolü bir rafineride ayrımsal damıtma yoluyla bileşenlerine ayrıştırma işlemi-
dir. Fiziksel bir olaydır, bu işleme eşlik eden enerjinin 40 kj/mol’den küçük olması beklenir.
b) Sudan hidrojen ve oksijen gazı eldesi, suyu bileşenlerine ayrıştırma işlemidir. Kimyasal bir olaydır, bu işleme
eşlik eden enerjinin 40 kj/mol’den büyük olması beklenir.
c) Toz şekeri pudra şekerine dönüştürme işlemi şekerin boyutunu fiziksel yollarla küçültme işlemidir. Şekerin
kimliğinde değişim meydana gelmez, fiziksel bir olaydır. Bu işleme eşlik eden enerjinin 40 kj/mol’den küçük
olması beklenir.

2. Yönerge Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Okul kantininden sandviç şeklinde bir dondurma aldınız ve dondurmayı açmadan cebinize koy-
dunuz. Bu esnada ders zili çaldı ve sınıfınıza döndünüz. Dondurmanın varlığı aklınızdan çıktı. Bir
sonraki teneffüs dondurma paketini açtığınızda dondurmanın sıvılaştığını gördünüz.

Aşağıdaki soruları parçadan hareketle cevaplayınız.
a) Dondurmada meydana gelen değişimin fiziksel mi yoksa kimyasal mı olduğunu nedeniyle
açıklayınız.

b) Gerçekleşen bu değişime eşlik eden enerji hakkında ne söyleyebilirsiniz?

13