Page 20 - Kimya 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 9 6

4. ÜNİTE: Maddenin Hâlleri
Konu Katılar 40 dk.
Kazanımlar 9.4.2.1. Katıların özellikleri ile bağların gücü arasında ilişki kurar. Katılar sınıflandırılarak günlük hayatta sıkça karşılaşılan
tuz, iyot, elmas ve çinko katılarının taneciklerini bir arada tutan kuvvetler üzerinde durulur.

1. Yönerge Katı hâlin özellikleri ile bağların gücü arasındaki ilişki açıklanır.

o
Oda sıcaklığında katı hâlde bulunan çinko metali 1 atm basınta 420 C sıcaklığa kadar ısıtıldığında erirken elmas
o
olarak bildiğimiz değerli taşın erime sıcaklığı 3547 C’dir. Bu farklılığın nedeni katıları oluşturan kimyasal türlerin
ve aralarındaki çekim kuvvetlerinin farklı olmasıdır. Katıları oluşturan kimyasal türler arasındaki çekim kuvveti ne
kadar fazlaysa erime sıcaklığı o kadar yüksek olur.
Örnek:
o
o
Buzun erime sıcaklığı 1 atm basınçta 0 C, sofra tuzunun erime sıcaklığı 801 C olarak veriliyor. Bu bilgiden yola
çıkarak buz ve sofra tuzu ile ilgili;
I. Kimyasal türleri ……………….
II. Kimyasal türler arası etkileşimleri ………………
III. Sofra tuzunu oluşturan kimyasal türler arasındaki etkileşimler buzu oluşturan kimyasal türler arasındaki et-
kileşimlerden …………….
verilen yargılarındaki boşluklara aşağıdakilerden hangisinin gelmesi uygundur?
I II III
A) aynıdır aynıdır büyüktür

B) farklıdır farklıdır büyüktür
C) farklıdır aynıdır büyüktür
D) farklıdır aynıdır küçüktür
E) aynıdır aynıdır küçüktür

Çözüm:
Kimyasal türleri ve kimyasal türler arası etkileşimleri farklıdır. Sofra tuzunun erime sıcaklığı buzun erime sıcaklı-
ğından büyük olduğu için kimyasal türler arası etkileşimleri de büyüktür. Doğru cevap B şıkkıdır.

2. Yönerge Katılar özelliklerine göre sınıflandırılır.
• Tanecikleri düzensiz ve gelişigüzel istiflenmiş, sert, sıkıştırılamayan ve belirli geometrik şekli olmayan cam,
lastik, plastik, tereyağı gibi katılar amorf katılara örnektir. Amorf katıların sabit bir erime sıcaklığı yoktur.
Isıtıldıklarında belli bir sıcaklık aralığında yumuşayarak akışkanlık kazanırlar. Bu sıcaklık aralığına "camsı
geçiş sıcaklığı" denir.
• Tanecikleri düzenli bir şekilde istiflenmiş, sert, sıkıştırılamayan ve belirli geometrik şekli olan tuz, iyot, elmas,
çinko gibikatılar kristal katılara örnektir. Kristal katıların sabit bir erime sıcaklığı vardır.
Örnek:
Öğretmen sınıfta bir katının özelliklerini şu şekilde sıralamıştır:
I. Tanecikleri düzensiz ve gelişigüzel istiflenmektedir.
II. Belirli bir geometrik şekli yoktur.
III. Sabit bir erime sıcaklığı vardır.
IV. Kristalli katılara örnek gösterilemez.
V. Sıkıştırılamaz.
Verilen bu özelliklerden hangisi öğretmenin özelliklerini anlattığı cama ait değildir?
Çözüm:

Cam amorf bir katıdır. Amorf katıların sabit bir erime sıcaklığı yoktur. Doğru cevap C şıkkıdır.

19