Page 21 - Kimya 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

6 KİMYA 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3. Yönerge Kristal katılar özelliklerine göre sınıflandırılır.

Kristal katılar, kimyasal türlerini bir arada tutan kuvvetlere göre dörde ayrılır.
İyonik Katılar
• İyonik katı kristalini oluşturan tanecik iyonlardır.
• Zıt yüklü iyonların elektrostatik çekimi ile oluşan katılardır.
• İyonik katılar, güçlü etkileşimlerle bir arada tutuldukları için sert olup, erime ve kaynama sıcaklıkları yüksektir.
• İyonik katıyı oluşturan iyonlar çok sıkı çekildikleri için hareket edemezler, bu yüzden elektriği iletmezler.
Suda çözündüklerinde veya eritildiklerinde elektriği iletirler.
• İyonik kristallerde tekrar eden birimlere birim hücre denir. Farklı iyonik katıların birim hücresi birbirinden
farklıdır.
• NaCl, CsCl, ZnS, MgO, CaF 2 örnek verilebilir.

Moleküler Katılar
• Moleküler katıların kristalini oluşturan tanecikler moleküllerdir.
• Molekül apolarsa tanecikleri arasında sadece London etkileşimi, molekül polarsa tanecikleri arasında di-
pol-dipol, hidrojen bağı ve London etkileşimi gözlenebilir.
• Buzu oluşturan su molekülleri polardır. Buzda su molekülleri arasında hidrojen bağı, dipol-dipol etkileşimi
ayrıca London etkileşimi gözlenir.
• Moleküller arası çekim kuvvetleri, diğer katıların kimyasal türleri arasındaki çekim kuvvetinden daha zayıftır.
Bu yüzden moleküler katıların erime ve kaynama sıcaklığı diğer katıların erime ve kaynama sıcaklığından
düşüktür.
• Parafin, naftalin gibi bazı moleküler katılar yumuşaktır.
• Katı veya sıvı hâlde elektrik akımını iletemez.
• Iyot (I 2), kuru buz (CO 2), şeker (C 6H 12O 6), naftalin (C 10H 8) gibi katılar moleküler katılara örnek verilebilir.

Kovalent Katılar
• Kovalent katıların kristalini oluşturan tanecikler atomlardır.
• Ametal atomlarının elektronlarını ortaklaşa kullanarak güçlü kovalent bağlarla birbirine bağlanmasından
oluşur.
• Elmas (C), grafit (C), kuartz (SiO 2), silisyum karbür (SİC), silisyum nitrür (Si 3N 4) kovalent katılara örnek
verilebilir.
• Elmasta her karbon atomu dört karbon atomuna kuvvetli kovalent bağlarla bağlanarak sağlam bir yapı oluş-
turur. Bu yapı nedeniyle elmas oldukça sert ve erime noktası çok yüksek bir maddedir.
• Metalik Katılar
• Metalik katılar pozitif yüklü metal iyonları ile serbest dolaşan değerlik elektronları arasındaki elektrostatik
çekim ile oluşur.
• Değerlik elektronlarının hareketliliği sayesinde metaller tel ve levha haline gelme, ısı ve elektriği iletme, par-
laklık gibi özellikler kazanır.
• Erime sıcaklıkları metale göre değişir.
• Zn, Ag, K, Na gibi katılar metalik katılara örnek verilebilir.

20