Page 43 - Tarih 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

7 TARİH 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Örnek Soru: Batınîlik Faaliyetleri, Alamut Kalesi’ni ele geçiren Hasan Sabbah liderliğinde yürü-
tülen dinî-siyasi nitelikli bir ayaklanmadır. Yaptıkları propagandalarla halkı kendilerine çekme-
ye çalışmış ve fedailerine düzenlettiği suikastler yoluyla devlet otoritesini sarsmıştır.

Yukarıdaki bilgiden yararlanarak Selçuklu Devletinin Batınîlik faaliyetlerine karşı aldığı en
önemli tedbirin ne olduğunu söyleyiniz?
(Cevap: Medreseler açarak eğitimi geliştirmek.)

3. Yönerge Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılış nedenleri üzerinde durularak yıkılışından sonra kuru-
lan devletler ve atabeyliklere değinilir.
• Ülkenin hanedan üyeleri arasında paylaştırılması ve taht kavgaları. (Berkyaruk, Meh-
met Tapar, Sultan Sencer).
• Atabeylerin merkezî otoritenin zayıflamasıyla bağımsızlıklarını ilan etmeleri.
• Haçlı Seferleri’nin meydana getirdiği sarsıntılar.
• Bâtınilerin çalışmaları.
• Abbasilerin eski güçlerine kavuşmak için Selçuklular aleyhine çalışmaları.
• Fâtımîler ve Şiilerin yıpratıcı faaliyetleri.
• Katvan Savaşı.
• Oğuzların devlete küstürülmesi.
Katvan Savaşı (1141)
İçte ve dışta kazandığı zaferler nedeniyle Sultan-ı azam (Büyük Sultan) ve İskender-i sani
(İkinci İskender) unvanlarıyla anılan Sencer, Büyük Selçuklu Devleti’ni eski gücüne kavuş-
turmuştur. Ancak bu durum kalıcı olamamıştır. Karahitaylarla yapılan Katvan Savaşı’nda
alınan yenilginin ardından Selçuklu Devleti yıkılış sürecine girmiştir.
Oğuz İsyanı (1153)
Sultan Sencer Dönemi’nin önemli olaylarından biri de Oğuz İsyanı oldu. Vergi meselesi yü-
zünden başlayan isyanın temelinde devletin asıl kurucusu olan Oğuzların önemli devlet gö-
revlerine İranlıların getirilmesine gösterdikleri tepki vardı. Sultan Sencer dört yıl Oğuzların
elinde esir tutulmuş ve kurtulduktan kısa bir süre sonra ölmüştür.

Örnek Soru : Sultan Sencer döneminde içte ve dışta karşılaşılan sorunlar nelerdir?
(Cevap: İçte; taht kavgaları, atabeylerin faaliyetleri, Oğuzların isyanı, Batınilik faaliyetleri Dışta; Abbasi Halifesinin
aleyhte çalışmaları, Haçlı Seferleri, Fatimilerin faaliyetleri, Katvan Savaşı.)

Selçuklularda hane- Büyük Selçuklu Devleti’n- Şam Atabeyliği
danın erkek üyeleri Irak ve Horasan Selçukluları de hükümdar çocukları (Böriler) (1104-1154)
arasında paylaştırılan (1118-1194) küçük yaşlarından iti-
ülke toprakları melikler baren ülkenin çeşitli
tarafından yönetilirdi. yerlerine yönetici olarak Musul ve Halep Atabeyliği
Melikler Büyük Kirman Selçukluları görevlendirilirdi. Atabey (Zengiler) (1127-1233)
Selçuklu sultanına bağlı (1048-1187) denilen deneyimli devlet
olsa da çoğu zaman adamları şehzadeyi her
bağımsız bir hükümdar konuda eğitip ona devlet Azerbaycan Atabeyliği
gibi hareket ederlerdi. yönetimine ilişkin bilgi (İldenizliler) (1148-1225)
Merkezî otoritenin ve beceriler kazandırırdı.
zayıflaması ve en so- Suriye Selçukluları Ancak atabeyler Selçuklu Fars Atabeyliği
nunda Büyük Selçuklu (1078-1117) merkezî otoritesinin (Salgurlular) (1148-1286)
Devleti’nin yıkılışıyla zayıflamasıyla birlikte
birlikte melikler hüküm bulundukları yerlerde
sürdükleri topraklarda bağımsız birer hükümdar Erbil Atabeyliği
ayrı birer devlet hâline Türkiye Selçukluları gibi hareket edip kendi (Beg-Teginoğulları)
gelerek devlet kurmuş- (1077-1308) devletlerini kurmuşlardır. (1146-1232)
lardır.

42