Page 47 - Tarih 9 | Kazanım Kavrama Etkinlikleri

8 TARİH 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Yönerge İlk Türk İslam devletleri içinde yer alan Selçuklularda hukuk sisteminin örfi ve şer’i olarak ikiye ay-
rıldığı ordu içinde çıkabilecek her türlü anlaşmazlıklara ise Kazasker (Kadı asker) baktığı belirtilerek
Büyük Selçuklu Devleti’nde hukuk sistemi hakkında bilgi verilir.

Şer’i hukukun alanına giren evlenme, Kaynağı
boşanma, nafaka, miras ve borç Türk töresidir.
davalarına kadılar bakardı.
Şer’i Hukuk Örfi Hukuk Davalar “Emir-i Dad”a bağlı
Kadılar Kadiü’l Kudat denilen başkadı
tarafından atanırdı. mahkemelerde görülürdü.

Örnek Soru : Türklerin İslamiyet’i kabul etmeleri hukuk sistemlerini nasıl etkilemiştir?

(Cevap: “Töre”nin yanı sıra İslam hukukuna dayalı “Şer’i Hukuk” kuralları da gelişmiştir.)

3. Yönerge Büyük Selçuklu Devleti’nde askerlerin kullandıkları başlıca silahlar ok, yay, kılıç, kalkan, mızrak, gürz,
sapan, nacak ve bıçak olduğu belirtilerek ordu sistemi hakkında bilgi verilir.
Örnek Soru : Büyük Selçuklu Devleti ordusunda kullanılan silahlar savaş kabiliyetlerini na-
sıl etkilemiştir?
(Cevap: Hafif silahlar olduklarından hızlı hareket edebilmişleridir.)

Ordu Teşkilatı
Çeşitli milletlerden küçük çocukların eğitilmeleri ile meydana gelen ordudur. Gule-
Guleman-ı Saray
man-ı Hassa ordusu Sultana bağlıdır ve Sultanın güvenliğinden sorumludur.
Hassa Ordusu Sipahilerden oluşan ordudur.
İkta Ordusu (Eyalet ordusu) Toprak sistemine dayalı, ikta sahipleri tarafından yetiştirilen en kalabalık ordudur.
Türkmenler Sınır boylarındaki akıncı kuvvetlerdir.

4. Yönerge Büyük Selçuklu Devleti’nde toprağın mülkiyetinin devlete ait olduğu belirtilerek toprak yönetimi
hakkında bilgi verilir.

Arazi Türleri
Has Arazi Geliri Sultan, Sultanın ailesi ve yakınlarına aittir.
Maaş karşılığı asker beslemek şartıyla geliri devlet adamları ve memurlara verilen arazilerdir.
İkta Arazi İkta sahipleri, elde ettikleri gelirle hem kendi geçimlerini sağlamakta hem de
elde yetiştirdikleri askerlerin masraflarını karşılamaktadır.
Mülk Arazi Devlete uzun süre hizmet eden şahıslara verilen özel mülk arazilerdir.
Vakıf Arazi Gelirleri hayır işlerine aktarılan topraklardır.

Örnek Soru : İkta arazinin Selçuklu Devleti’ne askerî açıdan yararı sizce nedir?
(Cevap: Devlet hazinesinden para harcanmadan bir ordu oluşturulmasıdır.)

5. Yönerge Büyük Selçuklu Devleti’nin sınırları içinde Türklerin yanı sıra Araplar, İranlılar, Yahudiler ve di-
ğer milletlerden insanlar bir arada yaşamışlardır. Sınıf farklılığı yoktur. Halk yönetenler ve yöne-
tilenler olarak ikiye ayrılmıştır. Selçuklu ülkesindeki başlıca ekonomik faaliyetler tarım ve hay-
vancılıktır. Buğday, pirinç ve pamuk en fazla yetiştirilen tarım ürünleriydi. Hayvancılık alanında
genellikle at ve koyun yetiştirilirdi. Bakır ve gümüş işçiliği ile dokumacılık, Selçukluların en ileri
oldukları zanaat dalları arasındaydı. Nüfusun çoğunluğunu oluşturan göçebe Oğuzlar genellikle
hayvancılıkla, köylerde veya şehirlerde oturan yerleşikler ise çiftçilik, ticaret ve çeşitli zanaat dalla-
rıyla uğraşmışlardır, şeklinde belirtilerek Büyük Selçuklu Devleti’nin toplum yapısı hakkında bilgi
verilir.

46