Page 28 - Kimya 10 - Elazig
P. 28
2. ÜNITE: KARIŞIMLAR
Koligatif Özellikler
Saf maddelerin belirli koşullarda hâl değişim sıcaklıkları sabittir.
o
o
Örneğin, 1 atm basınçta saf su 0 C’de donar ve 100 C’de kaynar.
Ancak çözeltiler için aynı durumdan bahsetmek mümkün değildir.
Çünkü çözeltilerin bileşenleri arasında genellikle sabit bir oran yoktur.
Çözeltilerin hâl değişim sıcaklıkları çözünen ya da tanecik derişimine
bağlı olarak değişir.
Çözeltideki tanecik derişimine bağlı olarak değişen özelliklere koli latif
özellik denir. Koligatif özellikler çözünen maddenin türüne değil çözel-
tideki tanecik derişimine bağlıdır. Sabit basınçta çözeltilerin kaynama
noktasındaki yükselme ve donma noktasındaki düşme birer koligatif
özelliktir. Buzlu yollara tuz atılması, araba radyatörleri ve güneş enerji
sistemlerine antifriz konulması, uçakların dış kısımlarının propilen gli-
kolle yıkanması koligatif özelliklerle açıkla nır.
Kaynama Noktası Yükselmesi: Akdeniz ve Karadeniz’den alınan
tuzlu su örnekleri aynı ortamda kaynatıldığında suların kaynama nokta-
larının farklı olduğu görülür. Bu durum nasıl açıklanır? Evde yumurtayı
haşlamak için kaynatılan suya bir miktar tuz atıldığında kaynamanın bir
süre durduğunu görmüşsünüzdür (Görsel 2.13). Çözünen tuz, suyun
kaynama noktasını yükseltmiştir. Sıvı içerisinde uçucu olmayan madde
çözündüğünde oluşan çözeltinin kaynama noktası, saf çözücünün kay-
nama noktasına göre daha yüksek olur. Birim hacimde çözünen uçucu
Görsel 2.13: Kaynayan su içerisinde olmayan madde miktarı arttıkça kaynama olayında meydana gelen
haşlanan yumurta
değişimler daha belirgin şekilde gözlenir. Çözeltideki tanecik derişi-
miyle doğru orantılı bu değişime kaynama noktası yükselmesi denir.
Doymamış tuzlu su kaynarken çözeltide doygunluk meydana gelene
Araştırınız kadar sıcaklık yükselmektedir. Çünkü kaynama süresince su buharla-
Kaynama noktası yükselme- şır, buna bağlı olarak tuz derişimi artar. Çözelti doygunluğa ulaştıktan
sinin gerçekleştiği olayları sonra sıcaklık sabit kalır. Bu durum aşağıdaki gibi gösterilir (Grafik 2.1).
araştırınız.
Sıcaklık ( C)
O
Bilgi Kutusu Doymamış Doygun
çözelt�
Belirli sıcaklık ve basınçta çözelt�
çözebileceği maksimum madde 100 + b Tuzlu su
miktarını çözmüş olan çözeltile- 100 + a
re doylun çözelti, çözebilece- 100
ği madde miktarından daha az Saf su
madde çözmüş olan çözeltilere
doymamış çözelti denir. ı ıı ııı
Zaman
(dk)
Grafik 2.1: 1 atm basınçta ısıtılan tuzlu suya ait sıcaklık-zaman grafiği
Grafik incelendiğinde I. bölgede çözeltinin sıcaklığı zamanla artar. Bu
o
nedenle çözeltinin kinetik enerjisi de artar. Sıcaklık 100 + a C’ye ulaş-
tığında çözelti kaynamaya başlar. II. bölgede buharlaşmadan dolayı
su miktarı azalacağından çözeltinin derişimi artmakta ve buna bağlı
o
olarak kaynama noktası yükselmektedir. Sıcaklık 100 + b C’ye ulaştı-
ğında çözelti doygunluğa ulaşır. III. bölgede buharlaşmayla beraber bir
106 10. SINIF KIMYA
