Page 40 - Kimya 10 | 3.Ünite

Asitler, Bazlar ve Tuzlar
Sodyum Karbonat

Kimyasal Formülü: Na 2 CO 3
Sistematik ve Yaygın Adı: Sodyum karbonat, soda külü, çamaşır
sodası (Görsel 3.4.4).
Doğada Bulunuşu: Beyazımsı renkte, şeffaf kristal şeklindedir.
Özellikleri: Suda iyi çözünür. Beyaz, kokusuz bir tozdur. Bazik özel-
lik gösterir. Nem çekici özelliğe sahiptir. Endüstride kullanılan önemli
kimyasallardandır.
Kullanım alanları
• Doğal temizlik malzemesidir. Sodyum karbonatın su ile seyreltil-
Görsel 3.4.4: Sodyum karbonat mesi ile çamaşır sodası olarak bilinen sodyum karbonat dekahid-
o
rat (Na 2 CO 3 .10H 2 O) bileşiği elde edilir (tepkime 100-120 C ve
vakumlu ortamda oluşur). Sudaki sertlik yapan iyonları karbonat
hâlinde çöktürür ve ortamdan uzaklaşmasını sağlayarak suyu yu-
muşatır. Kireç önleyici deterjanlarda katkı maddesi olarak kulla-
nılır. Bundan başka,
• Cam üretiminde ana bileşenlerden biri olarak,
• Kimya endüstrisinde çeşitli kimyasalların üretiminde,
• Kâğıt yapımında,
• Su sertliğini gidermede,

• Sabun ve deterjan yapımında,
• Fotoğrafçılıkta,
• Tıpta bazı ilaçların yapısında kullanılır.

Sodyum Bikarbonat
Kimyasal Formülü: NaHCO 3
Görsel 3.4.5: Sodyum bikarbonat Sistematik ve Yaygın Adı: Sodyum bikarbonat, yemek sodası
(Görsel 3.4.5)
Doğada Bulunuşu: Diğer sodyum tuzları ile birlikte kalker taşları
hâlinde veya deniz tuzları içinde bulunur. Beyaz renkli ve katı hâldedir.
Özellikleri: Suda çözünen, beyaz granüllü bir tozdur. Sodyum bile-
şikleri arasında en düşük bazlık değerine sahip olan maddelerden biri-
dir. Antiasit özelliği gösterir. Sodyum bikarbonat çözeltileri, pH deği-
şimlerini hafifletme etkisine sahiptir. Sodyum bikarbonat çoğunlukla
sodyum karbonattan elde edilir.
Na 2 CO 3 + H 2 O NaHCO 3 + NaOH

Kullanım Alanları
• Sodyum bikarbonat ısıtıldığında karbon dioksit açığa çıkardığı
BİLİYOR MUSUNUZ?
için kabartma tozu olarak kullanılır. Olayın kimyasal denklemi
aşağıdaki gibi gerçekleşir.
Mide asidinin fazlalılığını bas-
kılayan NaHCO 3, maden suyu- 2NaHCO 3 + ısı Na 2 CO 3 + H 2 O + CO 2
nun içinde çeşitli minerallerin
yanında bulunur. • İçeceklerde asitlik düzenleyici olarak,
• Temizlik malzemelerinde ve koku giderici olarak,
• Kimya endüstrisinde,
• Kâğıt üretiminde,

• Yangın söndürücülerde,
• Su ve atık su arıtımında suyun yumuşatılması amacıyla suya sert-
2+ 2+
lik veren Ca ve Mg iyonlarını çöktürmede,

168