Page 49 - Kimya 11 | 1.Ünite

5. Modern Atom Teorisi

BÖLÜM: YÜKSELTGENME BASAMAKLARI

Yükseltgenme basamakları ile elektron dizilimleri arasındaki ilişki
NELER KAZANILACAK? açıklanırken

a) Ametallerin anyon hâlindeki yükleriyle yükseltgenme basamakları arasındaki fark örneklendirilecek,
b) d bloku elementlerinin birden çok yükseltgenme basamağında bulunabilmeleri, elektron dizilimleriyle
ilişkilendirilecektir.

1.5.1 YÜKSELTGENME BASAMAKLARI VE
ELEKTRON DİZİLİMLERİ

Ametaller metallerle oluşturdukları bileşiklerde elektron alarak an-
yon hâline gelir. Örneğin NaCl bileşiğinde ametal olan klor 1 elektron
alarak -1 yüklü iyon hâline gelir. Ancak ametaller kovalent bağla oluş-
turdukları bileşiklerde NaCl bileşiğinde olduğu gibi net bir yüke sa-
hip değildir. Çünkü kovalent bağlı bileşiklerde elektron alışverişi de-
ğil, elektronların ortaklaşa kullanımı vardır. Örneğin ClO , ClO ClF ,
3
3
2
ClF moleküllerinde Cl atomlarını sırasıyla +4, +6, +5 ve +3 elektron
5
kaybetmiş iyonlar olarak kabul etmek doğru olmaz. Bu nedenle bu tür
olaylarda iyon yükü yerine yükseltgenme basamağı kavramının kulla-
nılması daha uygundur.
Bir atomun moleküldeki veya iyonik bileşikteki yük sayısına yük-
seltgenme basamağı (yükseltgenme sayısı) denir. İyon yükü sadece
iyonik bileşikte bulunan iyonların yükü için kullanılabilir. Yükseltgenme
basamağı ise tüm elementlerin, iyonik bileşiklerdeki iyonların ve mo-
leküler yapıdaki atomların yükleri için kullanılabilen daha geniş bir
kavramdır.
Atomların bileşiklerinde alabileceği yükseltgenme basamakları
elektron dizilimi ile ilgilidir.
1
• Elektron dizilimi ns şeklinde sonlanan H hariç 1A grubu element-
leri ve geçiş metallerinden Agʼün yükseltgenme basamağı yalnız-
ca +1’dir. Hʼin yükseltgenme basamağı genellikle +1ʼdir. Fakat
metallerle oluşturduğu hidrür bileşiklerinde -1 yükseltgenme

65