Page 44 - Kimya 11 | 1.Ünite

Modern Atom Teorisi
Metal veya Ametal Karakteri
Elektron dizilişi d orbitali ile biten d bloku elementlerinin tamamı
metalik karakterdedir.
Geçiş metalleri genellikle parlak, gümüşsü, erime-kaynama nok-
taları yüksek, sert, ısı ve elektrik iletkenlikleri iyidir. Bakır (Cu), altın
(Au) ve gümüş (Ag) en iyi iletkenler arasındadır. d bloku elementleri-
nin özellikleri kendi aralarında büyük ölçüde farklılıklar gösterebilir.
o
Örneğin cıva oda sıcaklığında sıvı hâldeyken tungsten 3400 C’a kadar
erimez. Altın, bakır ve gümüş gibi bazı metaller oldukça yumuşak iken
kobalt gibi bazı metalleri şekle sokmak daha zordur.
d blokunda aynı periyotta soldan sağa doğru ve aynı grupta yukarı-
dan aşağıya doğru metalik karakter genellikle artar.

İyon Yükü
d blokunda bulunan geçiş elementleri kimyasal olaylarda elektron
diziliminin en sonundaki s orbitalleri ve d orbitallerindeki bazı elekt-
ronları vererek farklı pozitif iyon yüküne sahip olabilir.
Geçiş metallerinin elektron dizilişleri ns (n-1)d orbitalleri ile sonla-
nır. d bloku metalleri, son katmanda bulunan s orbitalindeki elektron-
larla beraber daha alt katmanda bulunan d orbitalindeki elektronları da
verebilir. Geçiş metalleri elektron verirken d orbitalinden önce dış kat-
mandaki s orbitalinden elektron verir.
B grubu elementleri genellikle bileşiklerinde birden çok iyon yükü
alabilir. Örneğin Cu 1+ , Cu 2+ ; Hg 1+ , Hg 2+ ; Fe 2+ , Fe 3+ ; Sn 2+ , Sn 4+ ;
Pb 2+ , Pb 4+ .
d blokunun ilk elementi olarak 3B grubunda bulunan skandiyum
1
6
6
2
2
2
2
metali 21 Sc: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d elektron dizilişine sahiptir.
Kimyasal olaylarda 4s orbitalindeki 2 ve 3d orbitalindeki 1 elektronu
vererek +3 iyon yükünü alabilir.
2
6
2
6
2
2
8B grubunun ilk elementi olan demir Fe: 1s 2s 2p 3s 3p 4s
26
6
3d elektron dizilişine sahiptir. Kimyasal olaylarda 4s orbitalinden 2
elektron vererek +2 veya 4s orbitalinden 2, 3d orbitalinden 1 elektron
vererek +3 iyon yüküne sahip olabilir.
2
2
Demir ile aynı periyotta ve 8B grubunda bulunan nikel Ni: 1s 2s
28
6
2
8
6
2
2p 3s 3p 4s 3d elektron dizilişine sahiptir. Kimyasal olaylarda +2
veya +3 iyon yüküne sahip olabilir. Nikel ile aynı grupta bulunan pal-
ladyum (Pd) bileşiklerinde genellikle +2, +4, platin (Pt) ise +2, +4,
iyon yükünde bulunabilir.
1
6
6
2
2
2
Bakır metali Cu: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 10 elektron dizilişin-
29
dedir. Kimyasal olaylarda 4s orbitalinden 1 elektron vererek +1 veya
4s orbitalinden 1, 3d orbitalinden 1 elektron vererek +2 iyon yükünü
alabilir. Bakır ile aynı grupta olmasına rağmen gümüş (Ag) metali +1
yüke, altın (Au) metali ise +1 ve +3 yüke sahiptir.
2
2
6
4. periyotta d blokunun son elementi olan çinko 30 Zn: 1s 2s 2p
2
10
2
6
3s 3p 4s 3d elektron dizilişine sahiptir ve tam dolu d orbitalleri ile
sonlanır. Geçiş metallerinin çoğu dolu olmayan d orbitalleri nedeniyle
değişik iyon yüklerinde bulunabilirken Zn sadece +2 iyon yükünde bu-
lunur. Zn ile aynı gruptaki cıva (Hg) elementi bileşiklerinde +1 ve +2
yüklerine sahiptir.
60