Page 41 - Kimya 11 | 1.Ünite

Modern Atom Teorisi
1
Ametal olan hidrojen s orbitalindeki değerlik elektronunu vere-
BİLİYOR MUSUNUZ?
rek +1 iyon yükü ve 1 elektron alarak -1 iyon yüküne sahip olabilir.
Hidrojen, ametallerle yaptığı bileşiklerde pozitif (1+), metallerle yap- Atom numarası 1, atom kütle-
tığı bileşiklerde negatif (1-) yükseltgenme basamağına sahiptir. si 1,00784 akb olan hidrojen,
Elektron dizilişi s orbitali ile sonlanan helyum sahip olduğu tek 1766 yılında Cavendish (Kevın-
enerji düzeyinin dolu olması nedeniyle elektron alamaz. İyonlaşma diş) tarafından keşfedilmiştir.
enerjisi, aynı periyotta bulunan hidrojenden daha yüksek olduğu için Renksiz, kokusuz, yanıcı bir
1
elektron veremez. gazdır. Doğada hidrojenin H,
1
2 3
1
1 H, H şeklinde 3 farklı izoto-
Aktiflikleri
pu bulunur. Evrendeki element
Elementlerin tepkimeye girme, bileşik yapabilme isteğine aktiflik kütlesinin yaklaşık %75'ini oluş-
denir. Metallerin aktifliğinin ölçüsü elektron verme, ametallerin aktif- turan hidrojen en bol bulunan
liğinin ölçüsü ise elektron alma eğilimidir. Aynı periyotta metal atomu- elementtir.
nun son katmanındaki elektron sayısı azaldıkça metalik aktiflik artar.
Değerlik elektron sayısı daha az olan 1A grubu elementleri, 2A grubu
elementlerine göre daha aktiftir.
1A grubu elementleri aynı periyottaki diğer elementlere göre en
aktif gruptur. Ametallerle, hava ve su ile tepkime verdikleri için doğa-
da saf hâlde bulunmazlar. Ametal olan hidrojenin elektron verme isteği
Cu, Ag, Hg, Au, Pt gibi metallerden daha fazladır.
Aktif elementler oksijen ile kolayca tepkimeye girdikleri için yüzey-
leri oksit tabakası ile örtülür ve parlaklıkları kaybolur. Aktif elementle-
rin ametallerle tepkimeleri sonucunda hidrür, karbür, sülfür, halojenür,
oksit, fosfür ve nitrür bileşikleri oluşturabilir. Su ile şiddetli reaksiyon
verir, tepkime sonunda hidroksitler meydana gelir ve hidrojen gazı açı-
ğa çıkar. Suyla tepkimeleri sonucunda oluşan metal hidroksitler baz ol-
duğu için s blok metallerinden 1A grubuna alkali metaller, 2A grubuna
toprak alkali metaller de denir. Alkali metaller ve alkali metal oksitleri
Tablo 1.4.4: 3A, 4A, 5A, 6A, 7A ve
genellikle bazik yapıdadır, asitlerle reaksiyona girerek tuz ve su oluştu-
8A Grubu Elementleri
rur. s bloku elementleri çok aktif oldukları için istenmeyen tepkimeler
veya bir patlama olasılığını azaltmak için mineral yağı içerisinde tutu-
lur. Örneğin Li, Na ve K parafinde veya gaz yağında, Rb ve Cs vakum-
lu ortamda saklanır.
Helyum s blok elementlerinden farklı olarak aktif değildir.
Bağ Tipi
s bloku elementlerinden He kimyasal bağ oluşturmayan bir soy gaz-
2
dır. s bloku metalleri ametallerle iyonik bağ yapabilir, ametal olan hid- s
rojen ise iyonik ve kovalent bağ oluşturabilir.
Hidrojen metallerle iyonik, ametallerle kovalent bağ oluşturur.
p BLOKU ELEMENTLERİ VE ÖZELLİKLERİ
Periyodik sistemde, en sağda bulunan son altı sütundaki element-
lerin elektron dizilişi p orbitaliyle sonlandığı için elementler p blokun-
da yer alır (Tablo 1.4.4). Bu elementlerin değerlik orbitalleri s ve pʼdir.

Metal veya Ametal Karakteri
p blokunda metaller, ametallar, yarı metaller ve soy gazlar bulunur.
p blokundaki elementlerden Al, Ga, In, Tl, Nh, Sn, Pb, Fl, Bi, Mc, Lv,
Ts metal; B, Si, Ge, As, Sb, Te, Po, At yarı metal; C, N, P, O, S, Se, F, Cl,
Br, I ametal ve 8A grubu elementleri soy gazdır. Og elementinin metal-
lik ve ametallik özelliği henüz belirlenememiştir. 1 2 3 4 5 6
p p p p p p

57