Page 14 - Kimya 11 | 4.Ünite

Kimyasal Tepkimelerde Enerji
POTANSİYEL ENERJİ-TEPKİME KOORDİNATI GRAFİĞİ
Kimyasal tepkimeler gerçekleşirken tepkimeye eşlik eden bir ısı de-
ğişimi oluşur. Bu ısı değişimi tepkimedeki taneciklerin potansiyel ve ki-
netik enerjilerinin değişimi ve dönüşümünden kaynaklanır.

Öteleme Dönme

Titreşim Elektrostatik çekim
δ -

δ + δ +

δ - δ -

Görsel 4.2.1: Su molekülünün öteleme, titreşim, dönme hareketlerinin ve elektrostatik çekim kuvvetlerinin model
üzerinde gösterimi
Maddelerin sahip olduğu enerji potansiyel ve kinetik enerjilerinin
toplamıdır. Kinetik enerji kimyasal türlerin öteleme, titreşim ve dön-
me hareketinden kaynaklanır (Görsel 4.2.1). Potansiyel enerji ise kim-
yasal türlerin birbirine göre konumu ve türler arasındaki etkileşimlerin-
den kaynaklanan enerjidir. Maddelerin sahip olduğu potansiyel enerji
kimyasal olaylar sırasında ısı, ışık, ses, elektrik veya hareket enerjisine
dönüşebilir.
Kimyasal tepkimelerde potansiyel enerji zamanla değişir.
Kimyasal bir tepkime olan karbonun yanması sırasında karbon
atomları ve oksijen atomları arasındaki depo edilmiş potansiyel enerji
(kimyasal bağ enerjisi) ışık ve ısı enerjisine dönüşür.

C(k) + O (g) CO (g) + ısı
2
2
Bu olayda ürünlerin potansiyel enerjisi tepkimeye giren karbon ve
oksijenin potansiyel enerjisinden daha düşüktür. Aradaki fark ısı olarak
dışarıya verildiğinden tepkime ekzotermiktir.

A+ B C + D + ısı
şeklindeki bir ekzotermik tepkimenin potansiyel enerji tepkime koor-
dinatı grafiği aşağıdaki gibidir (Grafik 4.2.1).

Potansiyel Enerji
A+B
Girenler
Ekzotermik tepkimelerde
∆H Isı verir ∆H < 0’dır.
C+D
Ürünler

0 Tepkime Koordinatı

Grafik 4.2.1: Ekzotermik tepkimelerde potansiyel enerji-tepkime koordinatı ilişkisi

172