Page 29 - Kimya 9 | 1. Ünite

Kimya Bilimi

İnsan Sağlığına Zararları Çevreye Zararları

Baş ağrısı, yorgunluk, baş dönmesi,
Azot dioksit, havada bulunabilen yaygın
deri ve dudaklarda mavi renk oluşması,
kirleticilerdendir. Azot oksitlere açık hava-
dokularda, boğazda ve üst solunum yol-
da, kömürle çalışan bir elektrik santralinin
larında tahriş ve yanmaya neden olabilir.
yakınında ya da motorlu taşıt trafiğinde
Boğazda şişme sonucunda, zor nefes alma,
NO 2 yoğun olarak maruz kalınabilir. Ayrıca
(Azot boğaz kasılmaları, akciğerlerde sıvı biriki-
dioksit) mi ve kalıcı akciğer hasarı oluşturabilir. NO 2 ’nin atmosferdeki su buharı ile tepki-
meye girmesi sonucunda oluşan nitrik asit
Genetik mutasyonlar yapabilir, gelişmekte
(HNO 3 ) asit yağmurlarına neden olur.
olan fetusa zarar verebilir. Fazla miktarda
Asit yağmurları ise suların asitliğini ar-
azot dioksit solunması durumunda ölüme
tırır, bitki ve tarihi eserlere zarar verebilir.
neden olabilir.
Gözlerin kükürt trioksit ile teması tah-
riş, ağrı, şişme, korneal aşınma ve körlü- Kükürt trioksit metaller ve dokular için
ğe, ciltle teması ciddi yanıklara ve ağrıya, aşındırıcı etkiye sahip, nem çekici özellik-
yutulması, ağız, yemek borusu ve midede te bir maddedir. Sanayide kullanılması ve
yanmaya neden olabilir. Solunması veya fosil yakıtların yanması sonucunda atmos-
yutulması hâlinde zehirlidir, ses kısıklığı, fere karışan SO 3 havada yoğun asidik du-
SO 3
(Kükürt öksürme, boğulma, larenjit (gırtlak ilti- manlar yayarak çevre kirliliğine neden olur.
trioksit) habı) ve solunum yolu tahrişiyle sonuçla- SO 3 ’ün atmosferdeki su buharı ile tepkime-
nabilir. Kükürt trioksit alımı sonucunda ye girmesi sonucunda oluşan sülfürik asit
yoğun susuzluk, yutma güçlüğü, titreme, (H 2 SO 4 ) asit yağmurlarını oluşturur. Asit
ağrı ve şok oluşabilir. Bronşit, zatürre, yağmurlarının kanalizasyona akması, yan-
nefes darlığı (göğüs ağrısı), ödem ve solu- gın veya patlama tehlikesine neden olabilir.
num yetmezliği de ortaya çıkabilir.

Kanda oksijen yetersizliğine sebep ola- Kokusuz, renksiz, zehirleyici bir gaz
rak beyin, kalp gibi organlarda ve dokular- olan karbon monoksit tüm canlılara zarar
da, sinir sisteminde bozukluklara neden verebilecek önemli bir hava kirleticidir.
olur. Yüksek seviyede karbon monoksite Karbonun tam yanmaması sonucunda olu-
CO maruz kalma ise görme ve koordinasyon şan karbon monoksitin en yaygın kaynakla-
(Karbon bozukluğuna, bilinç kaybına, baş ağrısı, rı motorlu araç egzozu, fosil yakıtlar, yanar-
monoksit) baş dönmesi, kusma, kas güçsüzlüğü ve dağlar ve orman yangınlarıdır. Havadaki
mide bulantısına neden olabilir. Karbon diğer kirleticilerle reaksiyona girerek yer-
monoksit zehirlenmesi komaya ve ölüme yüzüne yakın yerlerde ozon (O 3 ) ve kent-
yol açabilir. Ayrıca hamilelerde düşük ve sel sisin oluşumunda yer alır. Oluşan ozon,
fetusta hasar riskini de arttırmaktadır. doğal bitki örtüsüne zarar verir.

Klor; kirli hava ile klor bulaşmış yiye- Klor, su arıtımında, dezenfektanlarda,
cek veya içeceklerle vücuda girer. çamaşır suyu ve pek çok endüstri ürünün-
Klorlu çamaşır suyu (NaClO) ve tuz de bulunur. Klorun çevreye geçişi hava ve
ruhu (HCl) karıştırılırsa klor gazı oluşur. yüzey suları ile olur.
Oluşan klor gazı zehirlenmelere ve ölüme Havadaki veya sudaki klor, diğer kimya-
Cl 2 (Klor) neden olabilir. Kısa süre az miktarda klor sallarla reaksiyona girer. Anorganik mad-
solumak bile solunum sistemini olumsuz delerle klorür tuzlarını, organik kimyasal-
yönde etkileyerek öksürük ve göğüs ağ- lar ile organik maddeleri oluşturur.
rısı, akciğerlerdeki su tutulumuna neden Klor düşük seviyelerde bile çevreye
olabilir. Ayrıca klor, cildi, gözleri ve solu- suya, toprağa ve topraktaki canlı organiz-
num sistemini de tahriş eder. malara zarar verir.

44