Page 32 - Kimya 9 | 2. Ünite

Atom ve Periyodik Sistem

• Tablo 2.3.4 incelendiğinde Li atomunun 1. İ.E’den, Be’un 2.
İ.E’den, B’un 3. İ.E’den, C’un 4. İ.E’den, Al’un 3. İ.E’den sonraki
iyonlaşma enerjisinde ani artış olduğu görülür. İ.E’deki ani artış
değerlik elektronlarının biterek bir alt katmana geçildiğini gös-
terir.
Kolay kopan elektronlar değerlik elektronlarıdır. Değerlik elekt-
ronu da A gruplarında grup numarasını verir. Bu durumda Li’un de-
ğerlik elektron sayısı 1, Be’un 2, B ve Al’un 3, C’un 4 değerlik elekt-
ronu olduğundan
Li 1A , Be 2A , B ve Al 3A ,
C 4A grubunda bulunur.
Yine tablo 2.3.4 incelendiğinde H atomunun 1, He’un 2, Li’nin 3,
Be’un 4 iyonlaşma enerjisi bulunur. Bir atomun kaç elektronu varsa
o kadar iyonlaşma enerjisi vardır. Yeterli enerji verildiğinde atomun
tüm elektronları koparılabilir.
Periyodik sistemde,
Aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe iyonlaşma enerji-
si azalır. Çünkü yukarıdan aşağıya doğru katman sayısı artar. Katman
sayısı arttıkça, son katmandaki elektronlar çekirdekten uzaklaşır. Çe-
kirdeğin değerlik elektronları başına düşen çekim gücü azalır. Böyle-
ce değerlik elektronlarını koparmak kolaylaşır.
Aynı periyotta soldan sağa doğru gidildikçe iyonlaşma enerjisi
genellikle artar. Çünkü soldan sağa doğru gidildikçe proton sayısı do-
layısıyla çekirdeğin çekim kuvveti artar. Ancak bu artış düzenli bir ar-
tış değildir. Periyodik sistemde aynı periyotta 3A-2A ve 6A-5A grup-
larında sapmalar vardır (Grafik 2.3.1).
Periyodik cetvelde aynı periyotta soldan sağa doğru iyonlaşma
enerjisinin sıralaması aşağıdaki gibidir:
1A < 3A < 2A <4A < 6A < 5A < 7A <8A
1. İyonlaşma enerjisi
(kj/mol)
He
2 400
Ne
2 000
1 600 F Ar
N
1 200 O
H P Cl
Be C
800 Mg S
B Si Ca
400 Li Na Al
K
0 Atom numarası
5 10 15 20
Grafik 2.3.1: İlk 20 elementin iyonlaşma enerjileri
NELER KAZANILDI?
Aşağıda verilen tabloda X, Y, Z elementlerinin iyonlaşma enerjilerini inceleyerek değerlik elektron
sayısı ve grup numaralarını tablodaki boşluklara yazınız.

ELEMENT İ.E 1 İ.E 2 İ.E 3 İ.E 4 Değerlik Elektron GRUP
(kj/mol) (kj/mol) (kj/mol) (kj/mol) Sayısı NO

X 496 4560 6900 9540
Y 738 1450 7730 10500
Z 578 1820 2750 16600

85