Page 28 - Kimya 9 | 2. Ünite

Atom ve Periyodik Sistem

METALLER
Metaller, periyodik sistemdeki elementlerin büyük çoğunluğunu
oluşturur. 1A grubunda hidrojen, 3A grubunda bor hariç 1A, 2A, 3A
grupları, geçiş ve iç geçiş elementleri metaldir. Genellikle son kat-
manlarında 1, 2, 3 elektron bulundururlar. Sodyum, magnezyum,
alüminyum, platin metallere örnek verilebilir. (Görsel 2.3.1 ve görsel
2.3.2) Metallerin özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Yüzeyleri parlak olup ışığı yansıtırlar.
• Oda sıcaklığında civa hariç katı hâldedirler.
• Isıyı ve elektrik akımını iyi iletirler.
• Çoğu tel ve levha hâline getirilebilir, dövülerek işlenebilir.
• Kendi atomları arasında metalik bağ bulunduğundan genellikle
sağlam yapılıdırlar.
• Erime ve kaynama noktaları, yoğunlukları genellikle ametaller ve Görsel 2.3.1: Sodyum suyla şiddet-
li tepkime veren bir
soy gazlardan yüksektir.
metaldir.
• Doğada genellikle bileşikleri hâlinde bulunurlar.
• Bileşik oluştururken elektron almazlar, daima elektron vererek
pozitif (+) yüklü iyon hâline geçerler.
• Ametallerle iyonik bağlı bileşikleri oluştururlar.
• Kendi aralarında bileşik oluşturmaz, alaşım oluştururlar.

AMETALLER
Periyodik sistemdeki H, C, N, O, F, P, S, Cl, Se, Br, I elementleri
ametaldir. Genellikle 4A, 5A, 6A ve 7A grubunda yer alırlar ve değer-
lik elektron sayıları sırasıyla 4, 5, 6 ve 7’dir. Ametallerin özellikleri
aşağıdaki gibi sıralanabilir: Görsel 2.3.2: Platin protezlerde kul-
lanılan bir metaldir.
• Katı hâlde olanlar mat görünümlüdür.
• Oda sıcaklığında katı, sıvı veya gaz hâlinde bulunabilirler. Örneğin
iyot katı, brom sıvı, oksijen, klor gaz hâlindedir. (Görsel 2.3.3 ve
görsel 2.3.4)
• Isıyı ve elektrik akımını iletmezler (karbonun farklı bir formu
olan grafit hariç).
• Tel ve levha hâline getirilemezler, dövülerek işlenemezler. Katı
hâlde kırılgandırlar.
• Ametaller genellikle doğada serbest hâlde iki veya daha faz-
la atomdan oluşan moleküller hâlinde bulunurlar. (Cl 2 , O 2 , P 4 ,
S 8 ...)
Görsel 2.3.3: Kükürt oda koşulların-
• Erime, kaynama noktaları ve yoğunlukları genellikle metallere da katıdır.
göre düşüktür.
• Bileşik oluştururken elektron vererek pozitif (+), elektron alarak
negatif (-) yüklü iyon hâline geçebilirler.
• Metallerle elektron alış verişi yaparak iyonik bağlı, kendi ara-
larında elektronları ortaklaşa kullanarak kovalent bağlı bileşik
oluştururlar.

İyot Brom Klor
Görsel 2.3.4: Oda sıcaklığında iyot
katı, brom sıvı, klor
gaz hâldedir.
81