Page 376 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - AYT KİMYA

KİMYA Hidrokarbonlar ÇÖZÜMLÜ SORULAR

27. X bileşiği, kireç taşından (CaCO ) başlayan bir dizi tepkime 28. sp hibritleşmesi yapmış karbon atomuna bağlı hidrojen
3
sonucu elde edilir. az da olsa asit karakterlidir. Dolayısıyla bazik ortamlarda
3 †
CaCO (k) ısı CaO(k) + CO (g) metallerle yer değiştirebilir.
2
Ancak bu tepkimeyi üçlü bağın bulunduğu karbonlardan en
CaO(k) + 3C(k) † CaC (k) + CO(g) az birinde hidrojen bulunduran uç alkinler verebilirler. Üçlü
2
CaC (k) + 2H O(s) † X + Ca(OH) (suda) bağın bulunduğu karbon atomlarında hidrojen içermeyen
2 2 2
iç alkinler bu tepkimeyi veremezler.
Alkinlerin en küçük üyesi olan X bileşiğinin, 1 molüne
uygun koşullarda aşağıdaki maddeler ayrı ayrı ekleniyor. Uç alkinlerin amonyaklı (NH ) gümüş nitrat (AgNO ) ile
3 3
tepkimesi sonucu oluşan gümüş asetilen tuzunun sudaki
I. 1 mol H
2 çözünürlüğü oldukça az olduğu için bu tepkime sonucu
II. 1 mol su (H O) beyaz renkli bir çökelek oluşur.
2
III. 1 mol HCl asidi
I. CH – C ≡ CH
3
Buna göre tepkimeler sonucu oluşan kararlı ürünlerin
II. CH – CH – C ≡ C – CH
adları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? 3 3
CH
I II III 3
A) Etan Aseton Vinil klorür III. C ≡ C
B) Etilen Aseton Kloro eten
C) Etan Asetaldehit Etil klorür Buna göre yukarıda verilen bileşiklerden hangileri
D) Etilen Asetaldehit Vinil klorür amonyaklı AgNO sulu çözeltisi ile tepkime vererek
3
beyaz çökelek oluşturur?
E) Etilen Asetaldehit Etil klorür

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) I, II ve III
Çözüm:
Asetilen, sanayide birçok organik bileşiğin üretiminde
kullanılan bir ham maddedir. Asetilen yaygın olarak Çözüm:
karpitten(CaC ) üretilir. Kok kömürü (C) ve sönmemiş kireç
2
(CaO) fırınlarda çok yüksek sıcaklıklara kadar ısıtılır ve I- Üçlü bağ yapan karbon atomlarından en az birine
karpit elde edilir. Karpit su ile tepkimeye sokularak asetilen hidrojen atomu bağlı olan alkinlere uç alkinler denir.
gazı elde edilir. CH – C ≡ CH uç alkin
3
Verilen tepkimede elde edilen X bileşiği asetilendir.
(CH≡CH ) II- Üçlü bağ yapan karbon atomlarına hidrojen atomu
değil, alkil (R) bağlı olan alkinlere iç alkinler denir.
I-Alkinlere palladyum katalizörlüğünde 1 mol hidrojen
katılırsa alken, CH – CH – C ≡ C – CH iç alkin
3 3
platin katalizörlüğünde 2 mol hidrojen katılırsa alkan elde CH
edilir. 3
2 †
Alkin + H Alken C ≡ C iç alkin
2 †
Alkin + 2H Alkan
2 †
HC ≡ CH + H Pd H C = CH 2 • Üçlü bağ yapan iç alkinlerde, karbon atomlarına bağlı
2
hidrojen atomu bulunmadığı için amonyaklı (NH )
asetilen etilen(eten) 3
gümüş nitrat (AgNO ) çözeltisi (Tollens ayıracı) ile
3
II-Asetilene su katılması sonucu önce kararsız bir bileşik tepkime vermezler.
olan enol, sonra denge tepkimesi ile kararlı bir bileşik olan
Bu tepkime uç alkinleri tanıma tepkimesidir.
asetaldehit oluşur.
CH ≡ CH + H O † CH =CH ø CH – C – H Verilen bileşiklerden;
2 2 3
OH O 1. uç alkin, 2 ve 3. bileşikler iç alkin sınıfında yer alır.
asetilen enol asetaldehit Cevap: A
CH ≡ CH + HCl † CH = CH 2 vinil klorür

Cl
asetilen
Cevap: D

374