Page 156 - Dört Dörtlük TYT Coğrafya

COĞRAFYA Dış Kuvvetler ÇÖZÜMLÜ SORULAR

4. Aşağıda dört vadi tipine ait bilgiler verilmiştir. 6. Aşağıda bir iklim bölgesine ait yıllık sıcaklık ve yağış
grafiği verilmiştir.
• Dağlık ve engebeli bölgelerde akarsuların yataklarını
derine doğru aşındırması sonucu oluşmuş "V" profilli
vadilerdir.
• Akarsuların yatak eğiminin azaldığı yerde yatağını
yana doğru aşındırmasıyla oluşan vadilerdir.
• Dirençsiz yamacın yatık, dirençli yamacın dik olduğu
vadilerdir.
• Dağ sıralarını enine yararak geçen vadilerdir.

Aşağıdakilerden hangisi bu vadi tiplerinden biri
değildir?

A) Çentik B) Boğaz C) Asimetrik
Bu iklim bölgesindeki bir akarsuyla ilgili,
D) Kanyon E) Geniş tabanlı
I. Denge profiline ulaşmıştır.
II. Boyu kısadır.
Çözüm:
III. Rejimi düzenlidir.
Dağlık ve engebeli bölgelerde akarsuların yataklarını İfadelerinden hangisi kesin olarak söylenebilir?
derine doğru aşındırması sonucu oluşmuş "V" profilli
vadilere çentik vadi, akarsuların yatak eğiminin azaldığı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
yerde yatağını yana doğru aşındırmasıyla oluşan vadi-
lere geniş tabanlı vadi, dirençsiz yamacın yatık, dirençli D) I ve III E) II ve III
yamacın dik olduğu vadilere asimetrik vadi ve dağ sı-
ralarını enine yararak geçen vadilere boğaz vadi denilir.
Bu durumda tanımı yapılmayan vadi kanyon vadidir. Çözüm:
Kanyon vadi, Akarsuların yatay tabakaların yoğun ol- Grafiğe baktığımızda sıcaklığın yıl boyunca 25 °C ‘nin
duğu bölgelerde kolay aşınabilen ve kalınlığı fazla olan üzerinde olduğu ve yıl boyunca yağışlı bir iklime sahip
malzemeler üzerinde akarak yatağını derine doğru olduğu görülür. Yeryüzünde bu iklime uygun yerler tro-
aşındırması sonucu basamaklı yapılı kanyon vadilerdir. pikal iklim bölgesidir. Tropikal iklim bölgelerinde akar-
sular genellikle debisi yüksek ve düzenli rejime sahip
Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.
akarsulardır.
Cevap: D
Ancak öncüllere baktığımızda denge profili ve boyu
kısadır yargılarının da olduğunu görmekteyiz. Bu yar-
gılara sadece grafikte verilen sıcaklık ve yağış oranla-
rına bakılarak yargıya varamayız. Çünkü yargıya vara-
bilmek için soruda akarsuyun akış ve aşındırma gücü,
5. Aşağıdakilerden hangisi akarsuların yatak eğimi- akarsuyun aktığı havza ve yer şekilleri hakkında bilgi
nin ve hızının azaldığı yerlerde oluşmaktadır? verilmesi gerekir. Bu durumda grafikte verilen sıcaklık
ve yağış bilgisine göre öncüllerden sadece rejimi dü-
A) Irmak adası B) Tombolo C) Boğaz vadi
zenlidir yargısına ulaşılabilir.
D) Kırgıbayır E) Kumsal Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Cevap: C
Çözüm:
Akarsu yatağının genişlediği ve eğimin azaldığı yerler-
de yatak eğimi ve hızı azaldığından taşıdığı alüvyonlar
uygun alanlarda biriktirmeye başlar. Biriktirdiği yerde
su yüzeyinden daha fazla kabartılar oluşurki bu yer
şekillerine ırmak adası denir. Sorunun doğru cevabı A
seçeneğidir.
Cevap: A

154 155