Page 158 - Dört Dörtlük TYT Coğrafya

COĞRAFYA Dış Kuvvetler ÇÖZÜMLÜ SORULAR

10. Türkiye’de karstik aşınım ve birikim şekilleri üze- Çözüm:
rine araştırma yapmak isteyen bir bilim insanının
Verilen kıyı tipleriyle ilgili, I. öncülde yer alan ria tipi kı-
aşağıdaki bölgelerden hangisini tercih etmesi daha
yılar, derin yarılmış akarsu vadilerinin, yükselen suların
doğru olur?
altında kalmasıyla oluşur ve doğru verilmiştir.
A) Doğu Karadeniz
II. öncülde yer alan kalanklı kıyılar kanyon şeklindeki
B) Güney Marmara karstik vadilerin sular altında kalmasıyla dar ve derin
koylar meydana gelir ve doğru olarak verilmiştir.
C) Batı Karadeniz
D) Batı ve Orta Toroslar III. öncülde yer alan, buzul vadilerinin yükselen deniz
sularının altında kalması sonucu dalmaçya tipi kıyılar
E) Kuzeydoğu Anadolu
değil fiyortlu kıyılar oluşur. Bu öncül yanlış verilmiştir.
IV. öncülde yer alan, deniz seviyesine yakın alanlardaki
akarsu vadilerinin gelgit sonucunda sular altında kal-
Çözüm:
masıyla limanlı kıyılar değil haliçli kıyı tipleri oluşur. Bu
Orta ve Batı Toroslar, Türkiye’de karst topoğrafyasına öncülde yanlış verilmiştir. Doğru verilen öncüller I ve II
ait şekillerin en yaygın görüldüğü yerlerdir. Özellikle numaralı öncüllerdir.
Teke Yarımadası, Göller Yöresi ve Taşeli Platosu'nda
çeşitli karstik şekillere ait en güzel örnekler bulunur. Cevap: A
Bu durumda karstik aşınım ve birikim şekilleri üzerin-
de araştırma yapmak isteyen bilim insanı Batı ve Orta
Toroslar bölgesinde araştırma yapması doğru olur.
Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir. 12. Akarsuların döküldüğü yerlere taşıdığı malzemeyi birik-
tirmesi sonucu, tarımsal faaliyet ve biyoçeşitlilik açısın-
Cevap: D
dan önemli olan deltalar meydana gelir.

Haritada numaralandırılarak gösterilen nehirlerden
hangisinin denize ulaştığı yerde bu oluşumların gö-
rülme olasılığı daha azdır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
11. Aşağıda bazı kıyı tiplerinin oluşumlarıyla ilgili bilgiler ve-
rilmiştir.

I. Derin yarılmış akarsu vadilerinin, yükselen suların Çözüm:
altında kalmasıyla ria tipi kıyılar oluşur.
Öncül kısmında açıklaması yapılan deltaların oluşabil-
II. Kanyon şeklindeki karstik vadilerin sular altında kal-
masıyla dar ve derin koylar meydana gelir. Bu şekil- mesi için akarsular kıyıya yeterli miktarda malzeme taşı-
de kalanklı kıyılar oluşur. malı ve kıyıda kıta sahanlığı geniş olmalı ve kıyıda güç-
lü akıntıların olmaması gerekir. I numaralı yerde Büyük
III. Buzul vadilerinin yükselen deniz sularının altında Menderes nehri gösterilmiş ve bu nehir Balat Ovasını
kalması sonucu dalmaçya tipi kıyılar oluşur
oluşturmaktadır. III numaralı yerde Silifke Ovası’nı oluş-
IV. Deniz seviyesine yakın alanlardaki akarsu vadileri- turan Göksu Nehri, IV numaralı yerde Çukurova’yı oluş-
nin gelgit sonucunda sular altında kalmasıyla limanlı turan Seyhan Nehri gösterilmiştir. V numaralı yerde ise
kıyılar meydana gelir.
Çarşamba Ovası’nı oluşturan Yeşilırmak gösterilmiş-
Bu bilgilerden hangileri doğrudur? tir. II numaralı yerde ise Sakarya Nehri gösterilmiştir.
Sakarya nehri ağız kısmında güçlü akıntıların olması bu
A) I ve II B) I ve III C) II ve III nehrin ağız kısmında delta oluşumunu zorlaştırmıştır.
D) II ve IV E) III ve IV Cevap: B

157
156 157