Page 229 - DÖRT DÖRTLÜK | KİMYA TYT

ÇÖZÜMLÜ SORULAR Karışımlar - Karışımları Ayırma Teknikleri KİMYA

24. Laboratuvarda çözünürlük farkından yararlanarak karışım- Uygun çözücü seçmek önemlidir. Örneğin su-iyot karışımın-
ların ayırılması için hazırlanan düzenek ve yapılan işlemler dan iyodu ayırmak için suyla karışmayan ama iyodu sudan
şematik olarak aşağıda verilmiştir. iyi çözen karbon tetra klorür (CCl ) kullanılır. Böylece I su
4 2
ortamından CCl ortamına geçer, oluşan su-CCl emülsiyo-
4
4
nu ayırma hunisi ile ayrılır. CCl buharlaştığında, I katı ola-
4 2
80 rak elde edilir. Ekstraksiyon (özütleme, çekme) yöntemiyle
söğüt ağacından salisilik asit, şeker pancarından şeker,
özütlenerek elde edilir.
Cevap: E

26. Karışımlar fiziksel hâllerine göre katı, sıvı ve gaz hâlinde
Buna göre olabilir. Görünüşlerine göre ise homojen ve heterojen ola-
rak sınıflandırılırlar.
I. Çözünürlüklerin sıcaklıkla değişiminden yararlanılır.
Buna göre
II. Katı-katı karışımları ayırmak için kullanılır.

III. Yöntemin adı ayrımsal kristallendirmedir.
yukarıda verilen yargılardan hangileri doğru olur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
I. X katısı Y sıvısı ile karıştırıldığında çözelti elde ediliyor.
D) I ve III E) I, II ve III
Çözüm:
Ayrımsal kristallendirme yöntemi çözünürlükleri sıcaklıkla
artan veya azalan iki bileşeni birbirinden ayırmak için kulla-
nılabilir. Tuz ve şeker katılarını içeren çözelti soğutulmaya II. Z ve Q sıvıları karıştırıldığında emülsiyon elde edilir.
başlanırsa önce şeker kristallenir. Kristallenen kısım süzü-
lerek ayrılır. Soğutmaya devam ederek veya buharlaştırma
ile ikinci bileşen de ayrılır.
Cevap: E

25. Özütleme karışımları ayırma
yöntemlerinden biri olup özel- III. T ve W sıvıları karıştırıldığında çözelti elde ediliyor.
likle eczacılıkta ve kozmetik
sanayinde kullanılır. Görselde yukarıda verilen homojen ve heterojen sıvı karışımlar
gül yapraklarından özütleme için hangi ayırma teknikleri kullanılabilir?
yapılan düzenek verilmiştir.
I. Karışım II. Karışım III. Karışım
Buna göre A) Damıtma Süzme Kristallendirme
B) Damıtma Ayırma hunisi Ayrımsal damıtma
I. Aspirinin hammaddesi olan
salisilik asit söğüt ağacın- C) Damıtma Ayırma hunisi Ayrımsal kristallendirme
dan özütlenerek elde edilir. D) Özütleme Süzme Kristallendirme
E) Damıtma Özütleme Süzme
II. Karışımın ve özütlenecek bileşenin özelliğine göre en
uygun çözücü seçilir. Çözüm:
III. Ekstraksiyon veya çekme olarak adlandırılan bu yöntem- I. X katısı Y sıvısı ile karıştırıldığında çözelti elde ediliyor.
le şeker pancarından şeker elde edilir. Katı-sıvı çözelti = Adi damıtma
IV. Ayrılan sıvıların çözücüleri buharlaştırılırsa çözünen Adi damıtmada katı ve sıvı ayrı ayrı elde edilir. Yalnız katı-
maddeler saf olarak elde edilir. yı elde etmek için buharlaştırma yapılır.
yargılarından hangileri doğrudur? II. Z ve Q sıvıları karıştırıldığında iki farklı faz oluşturuyor.
Sıvı-sıvı heterojen karışımı özkütle farkından yararlanıla-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
rak, ayırma hunisi ile ayrılır.
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
III. T ve W sıvıları karıştırıldığında çözelti elde ediliyor.
Çözüm: Sıvı- sıvı çözelti = Ayrımsal damıtma
Aspirinin hammaddesi olan salisilik asit, şeker pancarın- Kaynama noktaları farkından yararlanılarak ayrılır.
dan şeker özütleme yöntemiyle elde edilir. Cevap: B

226 227