Page 111 - Dört Dörtlük Konu Pekiştirme Testi - TYT TARİH
P. 111
TARİH TEST
Beylikten Devlete Osmanlı Medeniyeti 3
1. Osmanlı şehirlerinin fiziki yapısının ikinci kısmını ma- 3. Yazı veya çizgi anlamına gelen “hat”, güzel yazı yazma
halleler meydana getirirdi. Mahalle, şehirde birinci kı- sanatıdır. Türk kültür hayatına İslamiyet’in kabulünden
sım olarak kabul edilen çarşı dışındaki yerleşme yerleri sonra girmiş olan hat sanatı, asıl gelişimini Osmanlı
konumundaydı. Başka bir ifadeyle mahalle, şehirlerin Dönemi’nde göstermiştir.
en küçük yapı taşları olan konut, sokak sistemi ve çe-
şitli faaliyetlerin gerçekleştiği bölgelerdi. Şehirsel alanın Osmanlı Devleti’nde;
büyük bir kısmı mahallelerden oluşmaktaydı. Mahalle I. cami, medrese, kütüphane gibi yapıların iç ve dış
fiziki olmaktan çok sosyal bir birimdi. Konut alanlarının cephe süslemelerinde,
ötesinde şehir halkına rahatsızlık veren endüstriyel fa-
II. el yazması eserlerde,
aliyetler ile kırsal kesimle bağlantısı olan zanaatkârlar
III. mimari eserlerde kullanılan levhalarda
yer alırdı. Bunları; dericiler, boyacılar, kesimhaneler,
kasaplar, demirciler, çilingirler, bakırcılar, çömlekçiler, gibi alanlardan hangilerinde hat sanatından fayda-
saraçlar, gıda maddesi satıcıları şeklinde sıralamak lanılmıştır?
mümkündü. Şehre yeni gelenler, sanayide çalışanlar
genelde bu alanda yaşardı. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Buna göre şehirlerin fiziki yapısı ile ilgili olarak aşa- D) I ve II E) I, II ve III
ğıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Şehirlerin birinci kısmını çarşılar oluşturmaktaydı.
B) Mahalleler şehirlerin en küçük yapı taşlarının bulunduğu
kısımlardı.
C) Osmanlı şehirlerinin küçük bir bölümü mahallelerden
oluşmaktaydı.
D) Mahallelerin konut alanları dışında endüstriyel faali-
yetlerin yapıldığı alanlar bulunurdu.
4. Osmanlı taşra teşkilatı içinde yer alan başlıca yönetim
E) Mahalle tabiri, şehirlerdeki yerleşim yeri tabiri olarak birimleri kaza, sancak ve eyalet idi. Kazaların başında
kullanılırdı. ilmiye sınıfına mensup kadılar bulunurdu. Kadıların ida-
ri, ilmî ve adli konularda oldukça geniş yetkileri vardı.
Osmanlı Devleti, kadıların işlerine pek müdahale et-
mezdi. Böylece kadıların vereceği kararlarda hür ira-
delerini kullanmalarına yardımcı olurdu. Kadıların adli
2. İlk Osmanlı medresesi Orhan Bey Dönemi’nde İznik’te
açıldı. Orhan Bey, İznik’i fethettikten sonra buradaki işler dışında evlenme, boşanma, vakıf kurma, kiralama,
bir kiliseyi camiye ve bir manastırı da medreseye dö- vekâlet verme, alım satım gibi işlemlerin karara bağ-
nüştürdü (1331). “Orhan Gazi Medresesi” adı verilen lanması gibi görev ve sorumlulukları da vardı. Kadıların
medresenin masraflarını karşılamak için vakıf teşkilatı verdiği kararlar şeriye defterlerine kaydedilirdi. Kadılar,
oluşturduktan sonra müderrisliğine de dönemin meş- çözemediği davaları, halkın istek ve şikâyetlerini ise
hur âlimlerinden Dâvûd-i Kayserî’yi atadı. Bursa’nın merkeze yani divana iletirlerdi. Kadılar, bulunduğu ka-
fethinden sonra, “Lala Şahin Medresesi” inşa edildi. I.
Murad Dönemi’nde ise “Hüdavendigâr Medresesi” hiz- zada belediye hizmetlerini de yerine getirirlerdi. Ayrıca
mete girdi. Sonraki Osmanlı padişahları dönemlerinde (I. ticaret işlerini denetler, günlük hayatın sorunsuz şekil-
Bayezid, I. Mehmed ve II. Murad) Bursa ve Edirne’de bir- de yürümesini gözetirdi. Kazada merkezî otoritenin de-
çok medrese inşa edildi. Medreselerde eğitimini tamam- vamı ve asayişin sağlanmasından sorumlu subaşı ve
layanlar müftü, kadı, doktor, astronom, müderris oldular. asesbaşı gibi zabıta kuvvetlerinin başındaki görevliler
de kadıya bağlıydı.
Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılabilir?
Bu bilgilere göre aşağıdaki yargılardan hangisine
A) Fetih hareketleriyle birlikte eğitimde kurumsallaş- ulaşılmaz?
manın da hız kazandığı
A) Kadıların yargı alanı dışında da sorumlulukları vardır.
B) Medrese mezunlarının kalemiye kadrolarında görev B) Kolluk kuvvetleri kadı ile koordinasyon hâlindedir.
aldığı
C) Vakıfların kurulması ve denetlenmesi görevleri ka-
C) Medreselerin masraflarının hazineden karşılandığı
dıya aittir.
D) Medreselerin inşasının başkentlerle sınırlı kaldığı
D) Yargı bağımsızlığı konusunda hassasiyet gösterilmiştir.
E) Eğitim faaliyetlerinin Orhan Bey Dönemi’nde başladığı
E) Yargı konusunda son karar mercii kadılık makamıdır.
109
109
