Page 65 - Dört Dörtlük TYT Tarih

TARİH ÇÖZÜMLÜ
Yerleşme ve Devletleşme Sürecinde Selçuklu Türkiyesi SORULAR

1. 1077’de Bizans hâkimiyetindeki İznik’i fetheden Metinde batıda İznik’in fethi ve başarısız olan Suriye se-
Süleyman Şah, burayı başkent yaparak Türkiye Selçuklu ferinden bahsedilmektedir. Selçuklu sınırlarının batıda
Devleti’ni kurmuştur. Adana, Tarsus ve Antakya’yı fethe- ve doğuda ulaştığı uç bölgelerden bahsedilmemektedir.
derek Suriye bölgesine yönelen Süleyman Şah, 1086 (D seçeneği cevap olamaz.) Metinde Büyük Selçuklu
yılında Antakya yolunda Suriye Selçuklu Meliki Tutuş Sultanı Melikşah’ın ölümünden sonra esaretten kurtu-
ile mücadelesi sırasında hayatını kaybetmiştir. Bu olay- lan (Türkiye Selçuklu şehzadeleri) Kılıç Arslan ve Davut
dan sonra Süleyman Şah’ın oğulları Kılıç Arslan ve Kulan Arslan kardeşlerden Kılıç Arslan’ın tahta geçtiği
Davut Kulan Arslan kardeşler, Büyük Selçuklu Sultanı bilgisi verilirken, Kılıç Arslan’ın tahta geçmesinde kim-
Melikşah tarafından İsfahan’a götürülmüştür. Bu sırada lerin etkisi olduğuna dair bir bilgi verilmemiştir. (E seçe-
Süleyman Şah’ın İznik’te yerine bıraktığı Ebu’l-Kasım, neği cevap olamaz.)
Türkiye Selçuklu Devleti’nin devamını sağlamıştır. 1092
Cevap: B
yılında Melikşah’ın ölümünden sonra Kılıç Arslan ve
Davut Kulan Arslan esaretten kurtularak İznik’e gelmiş
ve devleti Ebu’l-Kasım’dan devralmışlar; büyük kardeş
2. Haçlı düşüncesinin ortaya çıkışında dinî unsurlar ön
olan Kılıç Arslan İznik’te sultan ilan edilmiştir.
planda olmuştur. Orta Çağ Avrupası’nda en etkili kurum
Metinde Türkiye Selçuklularıyla ilgili aşağıdaki soru- olan kilise, Doğu’ya hâkim olma arzusuna kapılmıştır.
lardan hangisinin cevabına ulaşılabilir? Bu amaçla Haçlı Seferleri’nin başlamasına öncülük
eden kilise, siyasi emellerini gerçekleştirmek için dini
A) İznik’i başkent yapmalarının sebepleri nelerdir?
kullanmıştır. Kutsal yerlerin alınması Hristiyanlar açısın-
B) Hükümdarın başkentte olmadığı zamanlarda oluşa- dan, dinî bir hedef olarak görülmüştür. Müslümanların
bilecek tehditlere karşı önlem almışlar mıdır? kontrolünde bulunan İpek ve Baharat Yolu ticaretinin
Doğu'ya kazandırdığı zenginlik Batılıların iştahını ka-
C) Başlangıçtan Miryokefalon Savaşı’na kadar olan sü-
bartmıştır.
reçte Bizans’a karşı nasıl bir siyaset izlemişlerdir?
D) Hâkimiyet sahaları doğu-batı yönünde nerelere ka- Haçlı Seferleri hakkında bilgi veren bu metne göre
dar ulaşmıştır? aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
E) Kılıç Arslan’ın tahta geçmesinde belirleyici olan güç A) Kilisenin farklı emellerinin olduğuna
nedir?
B) Doğu’nun ekonomisinin güçlü olduğuna
Çözüm:
C) Avrupa'da oluşan Haçlı ittifakının başarılı olduğuna
Metinde özetle Türkiye Selçuklu Devleti’nin kuruluş sü- D) Kilisenin laik anlayışla bağdaşmayan şekilde hare-
reci, Süleyman Şah Dönemi gelişmeleri ve Süleyman ket ettiğine
Şah Dönemi’nden sonraki gelişmeler hakkında bilgi E) Haçlı Seferlerinin farklı nedenlere dayandığına
verilmektedir. Metinde geçen “Bu sırada Süleyman
Şah’ın İznik’te yerine bıraktığı Ebu’l-Kasım, Türkiye Çözüm:
Selçuklu Devleti’nin devamını sağlamıştır. 1092 yılın-
Yönlendirme bölümündeki bilgilerden hareketle kili-
da Melikşah’ın ölümünden sonra Kılıç Arslan ve Davut
senin dinî, siyasi ve ekonomik emellerinin olduğu
Kulan Arslan esaretten kurtularak İznik’e gelmiş ve
anlaşılmaktadır. Bu bilgi bizi A seçeneğine ulaştırır.
devleti Ebu’l-Kasım’dan devralmışlardır.” ifadesinden
Metindeki "Müslümanların kontrolünde bulunan İpek ve
B seçeneğindeki sorunun cevabına ulaşabiliriz. Türkiye
Baharat Yolu ticaretinin Doğu'ya kazandırdığı zenginlik
Selçuklularında hükümdarın başkentte olmadığı za-
Batılıların iştahını kabartmıştır." ifadeleri B seçeneğine
manlarda yerine vekil bıraktığı divana “niyabet-i sal-
ulaşmamızı sağlar. ‘‘Haçlı Seferleri’nin başlamasına
tanat”, başkanına “naip” denmiştir. Nitekim Süleyman
öncülük eden kilise, siyasi emellerini gerçekleştirmek
Şah’ın, Suriye seferine çıkarken yerine vekil (naip)
için dini kullanmıştır.’’ ifadesi D seçeneğine ulaşmamızı
bıraktığı Ebul Kasım, I. Kılıç Arslan esaretten dönüp
sağlar. Hristiyanların kutsal yerleri almak istemesi (dinî
İznik’e gelene kadarki süreçte (1086-1092) ülkeyi yö-
neden), kilisenin Doğu’ya hâkim olma arzusu (siyasi
netmiş, devletin dağılmasını önlemiştir. Metinde sa-
neden), Doğu’nun zenginliklerine ulaşılmak istenmesi
dece İznik’in fethi ve başkent yapılmasına dair bilgi
(ekonomik neden) gibi durumlar Haçlı Seferlerinin farklı
verilmekte, neden başkent yapıldığına dair herhangi
nedenlere dayandığını gösterir. Bu bilgiler de E seçe-
bir bilgi verilmemektedir. (A seçeneği cevap olamaz.)
neğine ulaşmamızı sağlar. Metinde Haçlı Seferlerinin
Metinde geçen olaylar 1077’den 1092’ye kadar olan za-
başarıya ulaştığını (C seçeneği) gösteren herhangi bir
man dilimine aittir. 1176’da gerçekleşen Miryokefalon
bilgi bulunmamaktadır.
Savaşı’na kadar olan sürecin tamamından bahsedilme-
mektedir. (C seçeneği cevap olamaz.) Cevap: C
65