Page 85 - Sosyoloji 1 | 2.Ünite

Toplumsal Yapı ve Toplumsal İlişkiler 2. ÜNİTE

Kentleşme Olgusunun Nedenleri ve Sonuçları

HAZIRLIK SORULARI

1. Bir yeri kent yapan özellikler neler olabilir? Düşününüz.
2. İnsanların kentlerde yaşamaları sonucu ortaya çıkan sorunlar neler olabilir? Görüşlerinizi paylaşınız.

KAVRAMLARIMIZ

Göç, Gecekondulaşma, İşsizlik, Çevre Kirliliği

KENTLEŞMENİN NEDENLERİ

Kentleşme terimi birbirinden farklı iki anlamda kullanıl- ve insanlar arası ilişkilerde kentlere özgü değişikliklere yol
maktadır. Bunlardan birine göre kentleşme, kent sayısının ve açan nüfusun artması sürecidir. Kentleşme, toplumların
kentlerde yaşayan nüfusun artmasıdır. Az gelişmiş ve teknolojik, ekonomik ve toplumsal yapısında meydana gelen
gelişmekte olan ülkelerde kentleşmenin anlamı genel olarak değişmeler sonucu ortaya çıkar. Sanayileşmeyle birlikte iş
budur. İkinci anlama göre kentleşmeden söz edilebilmesi için alanlarının artması ve çeşitlenmesi kentleşmenin en önemli
sanayinin gereksinim duyduğu uzmanlaşma, iş bölümü ve nedenleri arasında gelmektedir. Diğer ülkelerde olduğu gibi
benzer toplumsal yapı değişikliklerinin de gerçekleştirilmiş Türkiye’de de sanayileşme, kentleşme üzerinde önemli
olması gerekir. Çünkü kentleşmeyi bir toplumun ekonomik etkiler yapmıştır.
ve toplumsal yaşayışındaki değişmeler oluşturur.
Kentleşmede kırsal yapıdaki değişim ve çözülmeler de
Kentleşme, sanayileşme ve ekonomik gelişmeye bağlı etkili olmuştur. Kentleşmenin nedenlerinden biri olarak
olarak kent sayısının artması ve kentlerin büyümesi sonucunu kabul edilen kent sayısının artması ve kentlerin büyümesinin
doğuran, toplumda artan oranda örgütlenmeye, uzmanlaşmaya ardında köyün itici, kentin çekici unsurları bulunmaktadır.

KENTLEŞMENİN OLUMSUZ SONUÇLARI

Ülkemizde kentleşme süreci hızlı bir Gecekondulaşma ve Çarpık Kentleşme: Büyük kentle-
biçimde gerçekleşmiştir. Hızlı nüfus hareket- re olan yoğun nüfus akımı gecekondulaşmaya, gecekondu-
liliği de kentlerin gelişimini olumlu ve olum- laşma da çarpık kentleşmeye yol açmaktadır. Kentlere gelen
suz yönde etkilemiştir. Kentleşme sonucunda nüfus, hızlı bir şekilde yeni yerleşim yerlerine, yasal olma-
yaşanan olumlu gelişmelerin başında kent- yan yollardan, imarsız konut yapımına yönelmiştir. Bu da
lerde okuma yazma oranının yükselmesi ile altyapısız, plansız yapılaşmayı beraberinde getirmektedir.
meslekî ve teknik eğitimin de büyük oranda
artması gelmektedir. Böylelikle sanayi ve Çevre Kirliliği: Sanayileşmenin kentlere getirdiği bir
hizmet sektörünün ihtiyaç duyduğu nitelikli sorundur. Zehirli kimyasal maddeler, fabrika atıkları, fabrika
iş gücü sağlanmıştır. İş bölümü ve uzmanlaş- ve konut bacalarından çıkan dumanlar, çöpler, hava ve gürül-
manın olması üretimi kolaylaştırıp gelirleri tü kirliliği ve benzerleri kentlerin önemli sorunları arasında
artırmış ve insanlara çeşitli iş imkânları yer almaktadır.
sunmuştur. Kentleşme sonucu kamuya açık
eğlenme ve dinlenme alanları, spor kurumları Kültürel Uyumsuzluk: Kente yeni gelen insanlar, yeni
ve etkinlikleri, sanatsal faaliyetler, ulaşım imkânları yaygınlaş- değerler, normlar ve davranış kalıpları ile karşı karşıya
mıştır. Ayrıca kentleşme ile birlikte insan hak ve özgürlükle- kalırlar. Bu durumda bireylerin kentsel yaşama uyum sorun-
rinde gözle görülür iyileşmeler ve gelişmeler sağlanmıştır. ları başlar. Kente göç edenlerin önemli bir kısmı bu değerleri
Diğer taraftan ülkemizde büyük kentlere yapılan yoğun göçler, kolayca benimseyemez. Kentte doğan ikinci kuşak bireyler
ekonomik gelişmeye paralel olmayan nüfus artışı, önemli ise daha hızlı bir değişim içerisine girerler. Bu durum aile
birtakım sorunlara neden olmuştur. içerisinde gerginlikler ve kuşaklar arası çatışmalar yaratır.

Bu sorunlardan bazıları şunlardır: Trafik Yoğunluğu: Kentlerde nüfusla birlikte otomobil
sayısının artması trafik yoğunluğunu da artırmıştır.
İşsizlik: İnsanlar, kırsal bölgelerden iş bulabilmek için
kentlere gelmekte, bu durum da kentlerde iş gücü ihtiyacın- Yeşil Alanların Azalması: Kentleşme sonucunda artan
dan daha fazla işçinin bulunmasına işsizliğe yol açmaktadır. nüfusun gereksinimlerini karşılayabilmek amacıyla ev ya da
İşsizlik sonucu yaşam standardının düşmesi, eğitim ve sağlık yol yapımı için yeşil alanlar kullanılmaktadır. Bu durum,
olanaklarının azalması, ucuz iş gücü fazlalığı, toplumsal kentlerdeki yeşil alanların ve doğal güzelliğin yok olmasına
dayanışmanın azalması gibi sorunlar artmıştır. neden olmaktadır.

139