Page 11 - Tarih-10 | 1.Ünite

YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE
SELÇUKLU TÜRKİYESİ

Bu zafer sonrasında Sultan Alp Arslan’ın şekillendirdiği fetih po-
litikası, Anadolu’nun fethini hızlandırmıştır.

Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu’nun Türkleştirilmesini bir devlet
politikası hâline getirmiş ve bunu takiben Anadolu’da kurulan ilk
Türk beylikleri de kalıcı Türk yerleşmesini sağlamıştır.

Yabgulular Meselesi
Arslan Yabgu’nun soyundan gelenler, saltanat mücadelesinde
başarısız olmuş; Anadolu, Horasan, İran ve Irak taraflarına
gelmiştir. Devlete başkaldıran Türkmen grupları da bura-
lara gelerek bu beyler çevresinde toplanmış ve bu gruplar
‘Yabgulular’ olarak adlandırılmıştır. Selçuklu sultanlarına
isyan eden El-Basan ve Atsız’ın da Süleyman Şah, kardeşleri
ve oğlu Kılıç Arslan gibi yabgulu olarak adlandırılmasının
sebebi, Arslan Yabgu’nun soyundan gelenlerle aynı bölgede
faaliyet göstermeleridir. Bir bakıma Anadolu Türklerinin ta-
mamı Yabgulu olmuş; bundan sonra Anadolu’nun fethinde
önemli rolleri olan Yabguluların zamanla etkinliklerini ve
isimlerini kaybettikleri görülmüştür (Turan, 1973, s.28-29’dan ÖRNEK METİN
düzenlenmiştir).

Anadolu’nun yurt tutulması bağlamında Malazgirt Savaşı tam bir
dönüm noktası olmuştur. Kısa bir süre içerisinde Anadolu’da; Da-
nişmentliler (Sivas-Tokat-Kayseri), Mengücekliler (Erzincan), Artuk-
lular (Mardin), Saltuklular (Erzurum), Dilmaçoğulları (Bitlis-Erzen),
Ahlatşahlar-Sökmenliler (Ahlat-Erciş-Van) ve Çaka Beyliği (İzmir)
gibi beylikler kurulmuştur (Harita 1.5).

KARADENİZ
BİZANS İMPARATORLUĞU Sinop

İstanbul

İznik
DANİŞMENTLİLER SALTUKLULAR
Eskişehir Tokat MENGÜCEKLİLER Erzurum
Kemah
Sivas
Divriği Erzincan Erciş
ÇAKA BEYLİĞİ
Kayseri Ahlat Van
İzmir Bitlis AHLATŞAHLAR
Malatya DİLMAÇOĞULLARI (SÖKMENLİLER)
Aksaray Diyarbakır
TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ
Konya Maraş Hasankeyf
ARTUKLULAR
Karaman Urfa Mardin
DEVLETİ
Alanya Antakya BÜYÜK SELÇUKLU
0 120 km
AKDENİZ
Harita 1.5
Danişmentliler, 1080-1178 yılları arasında hüküm sürmüştür. Ma- İlk Türk beylikleri
lazgirt Zaferi sonrasında beyliği kuran Danişment Gazi, Anadolu’da-
ki karışıklıklardan yararlanarak Yeşilırmak Havzası’na hâkim olmuş-
tur. 1085’ten sonra ise sınırlarını Kızılırmak Havzası’nda genişletme
imkânı bulan Danişmentliler; Sivas, Malatya, Kayseri, Tokat, Niksar,
Amasya civarlarında hâkimiyet kurmuştur. Özellikle Malatya’nın

19